古诗词

司马光

南园杂诗六首修酴醾架

司马光

贫家不办构坚木,缚竹立架擎酴醾。pín jiā bù bàn gòu jiān mù,fù zhú lì jià qíng tú mí。
风摇雨渍不耐久,未及三载俱离披。fēng yáo yǔ zì bù nài jiǔ,wèi jí sān zài jù lí pī。
往来遂复废此径,举头碍冠行絓衣。wǎng lái suì fù fèi cǐ jìng,jǔ tóu ài guān xíng guà yī。
呼奴改作岂得已,抽新换故拆四篱。hū nú gǎi zuò qǐ dé yǐ,chōu xīn huàn gù chāi sì lí。
来春席地还可饮,日色不到香风吹。lái chūn xí dì hái kě yǐn,rì sè bù dào xiāng fēng chuī。

南园杂诗六首不寐

司马光

长年睡益少,气耗非神清。zhǎng nián shuì yì shǎo,qì hào fēi shén qīng。
昨朝多啜茶,况以思虑并。zuó cháo duō chuài chá,kuàng yǐ sī lǜ bìng。
中烦枕屡移,展转何时明。zhōng fán zhěn lǚ yí,zhǎn zhuǎn hé shí míng。
苏秦六国印,力取鸿毛轻。sū qín liù guó yìn,lì qǔ hóng máo qīng。
白圭万金产,运智立可营。bái guī wàn jīn chǎn,yùn zhì lì kě yíng。
如何五更梦,百方终不成。rú hé wǔ gèng mèng,bǎi fāng zhōng bù chéng。

南园杂诗六首苦雨

司马光

今春忧亢阳,引领望云族。jīn chūn yōu kàng yáng,yǐn lǐng wàng yún zú。
首夏忽滂沲,意为苍生福。shǒu xià hū pāng tuó,yì wèi cāng shēng fú。
自尔无虚日,高原亦沾足。zì ěr wú xū rì,gāo yuán yì zhān zú。
连年困饥馑,此际庶和熟。lián nián kùn jī jǐn,cǐ jì shù hé shú。
如何涉秋序,沈阴仍惨黩。rú hé shè qiū xù,shěn yīn réng cǎn dú。
长檐泻潺湲,昼夜浩相续。zhǎng yán xiè chán yuán,zhòu yè hào xiāng xù。
喧豗流潦怒,突兀坏垣秃。xuān huī liú lǎo nù,tū wù huài yuán tū。
驾牛泥没鼻,跨马水平腹。jià niú ní méi bí,kuà mǎ shuǐ píng fù。
瓦攲松漫白,道废草浓绿。wǎ qī sōng màn bái,dào fèi cǎo nóng lǜ。
污莱闵下田,漏湿怜破屋。wū lái mǐn xià tián,lòu shī lián pò wū。
纵横委地麻,狼藉卧陇谷。zòng héng wěi dì má,láng jí wò lǒng gǔ。
怯闻饥婴啼,愁听寡妇哭。qiè wén jī yīng tí,chóu tīng guǎ fù kū。
闲官虽无责,饱食愧有禄。xián guān suī wú zé,bǎo shí kuì yǒu lù。
世纷久去心,物役奈经目。shì fēn jiǔ qù xīn,wù yì nài jīng mù。
郁陶聊秉笔,狂简已盈幅。yù táo liáo bǐng bǐ,kuáng jiǎn yǐ yíng fú。

宿南园

司马光

顷来兴味少,旬日不为诗。qǐng lái xīng wèi shǎo,xún rì bù wèi shī。
昏昏但思眠,疲病知吾衰。hūn hūn dàn sī mián,pí bìng zhī wú shuāi。
岂无篱边菊,不欲拈酒卮。qǐ wú lí biān jú,bù yù niān jiǔ zhī。
络纬尔何苦,终夕鸣声悲。luò wěi ěr hé kǔ,zhōng xī míng shēng bēi。

宿南园九月十一日夜雨宿南园韩秉国寄酒兼见招以诗谢之

司马光

雨多秋草盛,浓绿拥寒阶。yǔ duō qiū cǎo shèng,nóng lǜ yōng hán jiē。
吾庐奥且曲,退缩如晴蜗。wú lú ào qiě qū,tuì suō rú qíng wō。
小园已自隘,欲往泥沾鞋。xiǎo yuán yǐ zì ài,yù wǎng ní zhān xié。
体羸畏风冷,室处门常䦱。tǐ léi wèi fēng lěng,shì chù mén cháng wěi。
九日古所重,负此时节佳。jiǔ rì gǔ suǒ zhòng,fù cǐ shí jié jiā。
缅想使君宴,绮席临高斋。miǎn xiǎng shǐ jūn yàn,qǐ xí lín gāo zhāi。
肥羜堆玉盘,飞觞酒如淮。féi zhù duī yù pán,fēi shāng jiǔ rú huái。
楚舞陵湖波,茱萸落金钗。chǔ wǔ líng hú bō,zhū yú luò jīn chāi。
神醒鼓吹喧,百叠疑倾崖。shén xǐng gǔ chuī xuān,bǎi dié yí qīng yá。
欢馀忽我思,牙兵星火差。huān yú hū wǒ sī,yá bīng xīng huǒ chà。
潩泉耻独醉,醇味相与偕。yì quán chǐ dú zuì,chún wèi xiāng yǔ xié。
我饮虽不多,和气浩无涯。wǒ yǐn suī bù duō,hé qì hào wú yá。
梧子拾为果,拒霜伐为柴。wú zi shí wèi guǒ,jù shuāng fá wèi chái。
沼中数寸鱼,烹煎足为鲑。zhǎo zhōng shù cùn yú,pēng jiān zú wèi guī。
谁言无以侑,绕渚多鸣蛙。shuí yán wú yǐ yòu,rào zhǔ duō míng wā。
交道久衰薄,岿然见吾侪。jiāo dào jiǔ shuāi báo,kuī rán jiàn wú chái。
奈何数舍遥,晤语积年乖。nài hé shù shě yáo,wù yǔ jī nián guāi。
况乃辱嘉招,私心岂不怀。kuàng nǎi rǔ jiā zhāo,sī xīn qǐ bù huái。
轘辕石道涩,重以阴云埋。huán yuán shí dào sè,zhòng yǐ yīn yún mái。
虽有果下马,款段非渥洼。suī yǒu guǒ xià mǎ,kuǎn duàn fēi wò wā。
临风徒竦踊,志愿焉能谐。lín fēng tú sǒng yǒng,zhì yuàn yān néng xié。
狂诗寄一笑,聊用当诙俳。kuáng shī jì yī xiào,liáo yòng dāng huī pái。

子厚先生哀辞

司马光

先生负材气,弱冠游穷边。xiān shēng fù cái qì,ruò guān yóu qióng biān。
麻衣揖钜公,决策期万全。má yī yī jù gōng,jué cè qī wàn quán。
谓言叛羌背,坐可执而鞭。wèi yán pàn qiāng bèi,zuò kě zhí ér biān。
意趣小参差,万金莫留连。yì qù xiǎo cān chà,wàn jīn mò liú lián。
中年更折节,六籍事精研。zhōng nián gèng zhé jié,liù jí shì jīng yán。
羲农讫周孔,上下皆贯穿。xī nóng qì zhōu kǒng,shàng xià jiē guàn chuān。
造次循绳墨,儒行无少愆。zào cì xún shéng mò,rú xíng wú shǎo qiān。
师道久废阕,模范几无传。shī dào jiǔ fèi què,mó fàn jǐ wú chuán。
先生力振起,不绝尚联绵。xiān shēng lì zhèn qǐ,bù jué shàng lián mián。
教人学虽博,要以礼为先。jiào rén xué suī bó,yào yǐ lǐ wèi xiān。
庶几百世后,复睹三王前。shù jǐ bǎi shì hòu,fù dǔ sān wáng qián。
释老比尤炽,群伦将荡然。shì lǎo bǐ yóu chì,qún lún jiāng dàng rán。
先生论性命,指示令知天。xiān shēng lùn xìng mìng,zhǐ shì lìng zhī tiān。
声光动京师,名卿争荐延。shēng guāng dòng jīng shī,míng qīng zhēng jiàn yán。
寘之石渠阁,岂徒修简编。zhì zhī shí qú gé,qǐ tú xiū jiǎn biān。
丞相正自用,立有荣枯权。chéng xiāng zhèng zì yòng,lì yǒu róng kū quán。
先生不可屈,去之归卧坚。xiān shēng bù kě qū,qù zhī guī wò jiān。
孤嫠聚满室,糊口耕无田。gū lí jù mǎn shì,hú kǒu gēng wú tián。
欣欣茹藜藿,皆不思肥鲜。xīn xīn rú lí huò,jiē bù sī féi xiān。
近因诏书起,寻取病告旋。jìn yīn zhào shū qǐ,xún qǔ bìng gào xuán。
旧庐不能到,丹旐风翩翩。jiù lú bù néng dào,dān zhào fēng piān piān。
人生会归尽,但问愚与贤。rén shēng huì guī jǐn,dàn wèn yú yǔ xián。
借令阳虎寿,讵足骄颜渊。jiè lìng yáng hǔ shòu,jù zú jiāo yán yuān。
况于朱紫贵,飘忽如云烟。kuàng yú zhū zǐ guì,piāo hū rú yún yān。
岂若有清名,高出太白巅。qǐ ruò yǒu qīng míng,gāo chū tài bái diān。
门人俱绖带,雪涕会松阡。mén rén jù dié dài,xuě tì huì sōng qiān。
厚终信为美,继志仍须专。hòu zhōng xìn wèi měi,jì zhì réng xū zhuān。
读经守旧学,勿为利禄迁。dú jīng shǒu jiù xué,wù wèi lì lù qiān。
好礼效古人,勿为时俗牵。hǎo lǐ xiào gǔ rén,wù wèi shí sú qiān。
修内勿修外,执中勿执偏。xiū nèi wù xiū wài,zhí zhōng wù zhí piān。
当令洙泗风,郁郁满秦川。dāng lìng zhū sì fēng,yù yù mǎn qín chuān。
先生傥有知,无憾归重泉。xiān shēng tǎng yǒu zhī,wú hàn guī zhòng quán。

古坟

司马光

茫茫野田平极目,历历古坟如夏屋。máng máng yě tián píng jí mù,lì lì gǔ fén rú xià wū。
碑板无文荆棘深,石兽沈沦松柏秃。bēi bǎn wú wén jīng jí shēn,shí shòu shěn lún sōng bǎi tū。
问人虽不知姓名,昔皆高官仍厚禄。wèn rén suī bù zhī xìng míng,xī jiē gāo guān réng hòu lù。
子孙流落何所之,凶吉当年非不卜。zi sūn liú luò hé suǒ zhī,xiōng jí dāng nián fēi bù bo。
我来正值寒食天,祭膰不设无人哭。wǒ lái zhèng zhí hán shí tiān,jì fán bù shè wú rén kū。

酬赵少卿

司马光

鄙性苦迂僻,有园名独乐。bǐ xìng kǔ yū pì,yǒu yuán míng dú lè。
满城争种花,治地惟种药。mǎn chéng zhēng zhǒng huā,zhì dì wéi zhǒng yào。
栽培亲荷锸,购买屡倾橐。zāi péi qīn hé chā,gòu mǎi lǚ qīng tuó。
纵横百馀区,所识恨不博。zòng héng bǎi yú qū,suǒ shí hèn bù bó。
身病尚未攻,何论疗民瘼。shēn bìng shàng wèi gōng,hé lùn liáo mín mò。

登封庞国博

司马光

懋德负长才,全牛不足剸。mào dé fù zhǎng cái,quán niú bù zú tuán。
才为百里宰,骥足殊未展。cái wèi bǎi lǐ zǎi,jì zú shū wèi zhǎn。
齿发方盛彊,趣尚已高远。chǐ fā fāng shèng jiàng,qù shàng yǐ gāo yuǎn。
结庵睋二室,志欲巢绝巘。jié ān é èr shì,zhì yù cháo jué yǎn。
贤人心如云,无迹有舒卷。xián rén xīn rú yún,wú jì yǒu shū juǎn。
不须惊俗目,卓荦乃求显。bù xū jīng sú mù,zhuó luò nǎi qiú xiǎn。
既知吏可隐,何必遗轩冕。jì zhī lì kě yǐn,hé bì yí xuān miǎn。

示道人

司马光

天覆地载如洪炉,万物死生同一涂。tiān fù dì zài rú hóng lú,wàn wù sǐ shēng tóng yī tú。
其中松柏与龟鹤,得年稍久终摧枯。qí zhōng sōng bǎi yǔ guī hè,dé nián shāo jiǔ zhōng cuī kū。
借令真有蓬莱山,未免亦居天地间。jiè lìng zhēn yǒu péng lái shān,wèi miǎn yì jū tiān dì jiān。
君不见太上老君头似雪,世人浪说驻童颜。jūn bù jiàn tài shàng lǎo jūn tóu shì xuě,shì rén làng shuō zhù tóng yán。

谢君贶中秋见招不及赴

司马光

不侍庾公宴,月华虚四秋。bù shì yǔ gōng yàn,yuè huá xū sì qiū。
幸逢东阁开,又阻西园游。xìng féng dōng gé kāi,yòu zǔ xī yuán yóu。
清辉散广坐,孤影随行辀。qīng huī sàn guǎng zuò,gū yǐng suí xíng zhōu。
衮衣如未归,志愿终可酬。gǔn yī rú wèi guī,zhì yuàn zhōng kě chóu。

久雨效乐天体

司马光

雨多虽可厌,气凉还可喜。yǔ duō suī kě yàn,qì liáng hái kě xǐ。
欲语口慵开,无眠身懒起。yù yǔ kǒu yōng kāi,wú mián shēn lǎn qǐ。
一榻有馀宽,一饭有馀美。yī tà yǒu yú kuān,yī fàn yǒu yú měi。
想彼庙堂人,正应忧燮理。xiǎng bǐ miào táng rén,zhèng yīng yōu xiè lǐ。

闻景仁迁居许昌为诗寄之

司马光

天衢名利场,尘泥继朝昏。tiān qú míng lì chǎng,chén ní jì cháo hūn。
况兹辞荣久,厌苦车马喧。kuàng zī cí róng jiǔ,yàn kǔ chē mǎ xuān。
慨然忽高举,翩若黄鹄翻。kǎi rán hū gāo jǔ,piān ruò huáng gǔ fān。
朝卖西城宅,暮理南行辕。cháo mài xī chéng zhái,mù lǐ nán xíng yuán。
回首岂无怀,眷眷望国门。huí shǒu qǐ wú huái,juàn juàn wàng guó mén。
想象解装初,完美未可论。xiǎng xiàng jiě zhuāng chū,wán měi wèi kě lùn。
纵横置老屋,缺剥周短垣。zòng héng zhì lǎo wū,quē bō zhōu duǎn yuán。
臧获念去故,炊爨假罂盆。zāng huò niàn qù gù,chuī cuàn jiǎ yīng pén。
幼稚喜就新,阶庭走诸孙。yòu zhì xǐ jiù xīn,jiē tíng zǒu zhū sūn。
幸有克家子,生事不日温。xìng yǒu kè jiā zi,shēng shì bù rì wēn。
许昌昔名都,于今亦雄藩。xǔ chāng xī míng dōu,yú jīn yì xióng fān。
先贤虽已远,风迹凛犹存。xiān xián suī yǐ yuǎn,fēng jì lǐn yóu cún。
况复多巨公,分义素所敦。kuàng fù duō jù gōng,fēn yì sù suǒ dūn。
丞相辞黄阁,学士乘朱轓。chéng xiāng cí huáng gé,xué shì chéng zhū fān。
青云司禁省,白首会山樊。qīng yún sī jìn shěng,bái shǒu huì shān fán。
潩水湛寒光,尽眼清心魂。yì shuǐ zhàn hán guāng,jǐn yǎn qīng xīn hún。
华堂临曲渚,画舫承芳樽。huá táng lín qū zhǔ,huà fǎng chéng fāng zūn。
高谈金石谐,逸笔风雨奔。gāo tán jīn shí xié,yì bǐ fēng yǔ bēn。
得朋诚多欢,孤陋未可谖。dé péng chéng duō huān,gū lòu wèi kě xuān。
时当惠好音,独乐慰荒园。shí dāng huì hǎo yīn,dú lè wèi huāng yuán。

送张伯常同年移居郢州

司马光

楚江白逶迤,楚山碧参差。chǔ jiāng bái wēi yí,chǔ shān bì cān chà。
玉炊稻粒长,缕切鱼腴肥。yù chuī dào lì zhǎng,lǚ qiè yú yú féi。
羡君尽室行,飘然无所羁。xiàn jūn jǐn shì xíng,piāo rán wú suǒ jī。
伐竹营茅茨,种橘为藩篱。fá zhú yíng máo cí,zhǒng jú wèi fān lí。
荒坡无四垣,但以荷塘围。huāng pō wú sì yuán,dàn yǐ hé táng wéi。
官虽朝大夫,身世已相遗。guān suī cháo dà fū,shēn shì yǐ xiāng yí。
野老坐争席,林叟谈忘归。yě lǎo zuò zhēng xí,lín sǒu tán wàng guī。
犹嫌沮溺徒,名字为人知。yóu xián jǔ nì tú,míng zì wèi rén zhī。

南园饮罢留宿诘朝呈鲜于子骏范尧夫彝叟兄弟

司马光

园僻青春深,衣寒积雨阕。yuán pì qīng chūn shēn,yī hán jī yǔ què。
中宵酒力散,卧对满窗月。zhōng xiāo jiǔ lì sàn,wò duì mǎn chuāng yuè。
旁观万象寂,远听群动绝。páng guān wàn xiàng jì,yuǎn tīng qún dòng jué。
只疑玉壶冰,未足比明洁。zhǐ yí yù hú bīng,wèi zú bǐ míng jié。

自用前韵

司马光

耿耿寐不成,迢迢夜未阕。gěng gěng mèi bù chéng,tiáo tiáo yè wèi què。
良朋悔不留,负此当轩月。liáng péng huǐ bù liú,fù cǐ dāng xuān yuè。
怀想空郁陶,眺听转清绝。huái xiǎng kōng yù táo,tiào tīng zhuǎn qīng jué。
佗时重见过,馀樽犹可洁。tuó shí zhòng jiàn guò,yú zūn yóu kě jié。

不寐

司马光

思梦久不效,良夜行已阑。sī mèng jiǔ bù xiào,liáng yè xíng yǐ lán。
此心如杯水,扰易澄苦难。cǐ xīn rú bēi shuǐ,rǎo yì chéng kǔ nán。
百年能几何,万虑谁能殚。bǎi nián néng jǐ hé,wàn lǜ shuí néng dān。
弃置勿复寻,专取形神安。qì zhì wù fù xún,zhuān qǔ xíng shén ān。

招子骏尧夫

司马光

虚牖延朝光,高林散晴霭。xū yǒu yán cháo guāng,gāo lín sàn qíng ǎi。
深夏犹清和,闲斋亦爽垲。shēn xià yóu qīng hé,xián zhāi yì shuǎng kǎi。
离群才宿昔,跂伫心已痗。lí qún cái sù xī,qí zhù xīn yǐ mèi。
楸枰颇光洁,置设俨相待。qiū píng pǒ guāng jié,zhì shè yǎn xiāng dài。
轩车能朅来,鸡黍足充馁。xuān chē néng qiè lái,jī shǔ zú chōng něi。

病中子骏见招不往兼呈正叔尧夫

司马光

衰朽拙自将,蕴积成中病。shuāi xiǔ zhuō zì jiāng,yùn jī chéng zhōng bìng。
掩扉卧小榻,安养惟便静。yǎn fēi wò xiǎo tà,ān yǎng wéi biàn jìng。
遥知良友集,郁若荀陈盛。yáo zhī liáng yǒu jí,yù ruò xún chén shèng。
献酬屏浮饰,简率任真性。xiàn chóu píng fú shì,jiǎn lǜ rèn zhēn xìng。
虽无束带苦,实惮把酒并。suī wú shù dài kǔ,shí dàn bǎ jiǔ bìng。
开囊检药物,不与樽罍称。kāi náng jiǎn yào wù,bù yǔ zūn léi chēng。
筋骸幸复常,佗时扫三径。jīn hái xìng fù cháng,tuó shí sǎo sān jìng。

和子骏秋意

司马光

好风自远来,小雨初濡地。hǎo fēng zì yuǎn lái,xiǎo yǔ chū rú dì。
虽当未夏半,已有清秋意。suī dāng wèi xià bàn,yǐ yǒu qīng qiū yì。
新蝉乍孤吟,病叶或先坠。xīn chán zhà gū yín,bìng yè huò xiān zhuì。
顿觉愈沉疴,暂喜濯炎炽。dùn jué yù chén kē,zàn xǐ zhuó yán chì。
彩笔动高兴,瑶徽发幽思。cǎi bǐ dòng gāo xīng,yáo huī fā yōu sī。
贱子独何为,宵凉甘熟寐。jiàn zi dú hé wèi,xiāo liáng gān shú mèi。