古诗词

苏辙

熙宁壬子八月于洛阳妙觉寺考试举人及还道出嵩少之间至许昌共得大小诗二十六首登嵩山十首

苏辙

重重山前峰,上上终非顶。zhòng zhòng shān qián fēng,shàng shàng zhōng fēi dǐng。
行登众岭彻,始得山门迥。xíng dēng zhòng lǐng chè,shǐ dé shān mén jiǒng。
高风惨多寒,落日侧先暝。gāo fēng cǎn duō hán,luò rì cè xiān míng。
却视向所经,眇如在深井。què shì xiàng suǒ jīng,miǎo rú zài shēn jǐng。

熙宁壬子八月于洛阳妙觉寺考试举人及还道出嵩少之间至许昌共得大小诗二十六首登嵩山十首

苏辙

登封事已遥,大碑摧风雨。dēng fēng shì yǐ yáo,dà bēi cuī fēng yǔ。
灵坛久销秃,古木中梁柱。líng tán jiǔ xiāo tū,gǔ mù zhōng liáng zhù。
峰峦至此尽,苍石无寸土。fēng luán zhì cǐ jǐn,cāng shí wú cùn tǔ。
俯视万仞高,悲辛但狂顾。fǔ shì wàn rèn gāo,bēi xīn dàn kuáng gù。

熙宁壬子八月于洛阳妙觉寺考试举人及还道出嵩少之间至许昌共得大小诗二十六首登嵩山十首

苏辙

飞桥走岩居,茅屋今已破。fēi qiáo zǒu yán jū,máo wū jīn yǐ pò。
何年避世僧,此地常独卧。hé nián bì shì sēng,cǐ dì cháng dú wò。
秋风高鸟入,夜月寒猿过。qiū fēng gāo niǎo rù,yè yuè hán yuán guò。
自非心已灰,静极生悲惰。zì fēi xīn yǐ huī,jìng jí shēng bēi duò。

熙宁壬子八月于洛阳妙觉寺考试举人及还道出嵩少之间至许昌共得大小诗二十六首登嵩山十首

苏辙

肃肃避暑宫,石殿秋日冷。sù sù bì shǔ gōng,shí diàn qiū rì lěng。
凛然中庭柏,气压千夫整。lǐn rán zhōng tíng bǎi,qì yā qiān fū zhěng。
风声答万壑,云色通诸岭。fēng shēng dá wàn hè,yún sè tōng zhū lǐng。
材大难为工,甘与蓬蒿屏。cái dà nán wèi gōng,gān yǔ péng hāo píng。

熙宁壬子八月于洛阳妙觉寺考试举人及还道出嵩少之间至许昌共得大小诗二十六首登嵩山十首

苏辙

浮埃古壁上,萧然四真人。fú āi gǔ bì shàng,xiāo rán sì zhēn rén。
矫如云中鹤,犹若畏四邻。jiǎo rú yún zhōng hè,yóu ruò wèi sì lín。
坐令世俗士,自惭污浊身。zuò lìng shì sú shì,zì cán wū zhuó shēn。
勿谓今所无,嵩少多隐沦。wù wèi jīn suǒ wú,sōng shǎo duō yǐn lún。

熙宁壬子八月于洛阳妙觉寺考试举人及还道出嵩少之间至许昌共得大小诗二十六首登嵩山十首

苏辙

神夫化黄熊,神母化白石。shén fū huà huáng xióng,shén mǔ huà bái shí。
婴儿剖还父,涕泣何暇恤。yīng ér pōu hái fù,tì qì hé xiá xù。
尔来三千岁,往事谁复识。ěr lái sān qiān suì,wǎng shì shuí fù shí。
惟有少姨存,相望居二室。wéi yǒu shǎo yí cún,xiāng wàng jū èr shì。

熙宁壬子八月于洛阳妙觉寺考试举人及还道出嵩少之间至许昌共得大小诗二十六首过韩许州石淙庄

苏辙

飞泉来无穷,发自嵩岭背。fēi quán lái wú qióng,fā zì sōng lǐng bèi。
奔驰两山间,偶与乱石会。bēn chí liǎng shān jiān,ǒu yǔ luàn shí huì。
倾流势摧毁,泥土久崩溃。qīng liú shì cuī huǐ,ní tǔ jiǔ bēng kuì。
坚姿未消释,巀嶭俨相对。jiān zī wèi xiāo shì,jié niè yǎn xiāng duì。
居然受喷泼,雷转诸壑内。jū rán shòu pēn pō,léi zhuǎn zhū hè nèi。
初喧堕深谷,稍放脱重隘。chū xuān duò shēn gǔ,shāo fàng tuō zhòng ài。
跳沫溅霏微,馀澜汹澎湃。tiào mò jiàn fēi wēi,yú lán xiōng pēng pài。
宸游昔事远,绝壁遗刻在。chén yóu xī shì yuǎn,jué bì yí kè zài。
人迹久寂寥,物理系兴废。rén jì jiǔ jì liáo,wù lǐ xì xīng fèi。
相君厌纷华,筑室俯湍濑。xiāng jūn yàn fēn huá,zhù shì fǔ tuān lài。
濯缨离尘垢,洗耳听天籁。zhuó yīng lí chén gòu,xǐ ěr tīng tiān lài。
将追赤松游,自置青云外。jiāng zhuī chì sōng yóu,zì zhì qīng yún wài。
道人亦何者,预此事归计。dào rén yì hé zhě,yù cǐ shì guī jì。
犹恐山未深,更种万株桧。yóu kǒng shān wèi shēn,gèng zhǒng wàn zhū guì。

和子瞻监试举人

苏辙

登科岁云徂,旧学日将落。dēng kē suì yún cú,jiù xué rì jiāng luò。
外遭饥寒侵,内苦忧患铄。wài zāo jī hán qīn,nèi kǔ yōu huàn shuò。
传家足坟史,遗说本精约。chuán jiā zú fén shǐ,yí shuō běn jīng yuē。
群言久纷荡,开卷每惊矍。qún yán jiǔ fēn dàng,kāi juǎn měi jīng jué。
居官忝庠序,授业止干籥。jū guān tiǎn xiáng xù,shòu yè zhǐ gàn yuè。
朝廷发新令,长短弃前彟。cháo tíng fā xīn lìng,zhǎng duǎn qì qián yuē。
缘饰小学家,睥睨前王作。yuán shì xiǎo xué jiā,pì nì qián wáng zuò。
声形一分解,道义因附托。shēng xíng yī fēn jiě,dào yì yīn fù tuō。
安行厌衢路,强挽就縻缚。ān xíng yàn qú lù,qiáng wǎn jiù mí fù。
纵横施口鼻,烂熳涂丹垩。zòng héng shī kǒu bí,làn màn tú dān è。
强辩忽横流,漂荡终安泊。qiáng biàn hū héng liú,piāo dàng zhōng ān pō。
忆惟法初传,欲讲面先怍。yì wéi fǎ chū chuán,yù jiǎng miàn xiān zuò。
新科劝多士,从者尽高爵。xīn kē quàn duō shì,cóng zhě jǐn gāo jué。
徘徊始未信,炫诱终难却。pái huái shǐ wèi xìn,xuàn yòu zhōng nán què。
嗟哉守愚钝,几不被讥谑。jiē zāi shǒu yú dùn,jǐ bù bèi jī xuè。
独醒惭餔糟,未信耻轻诺。dú xǐng cán bù zāo,wèi xìn chǐ qīng nuò。
敢言折锋铓,但自保城郭。gǎn yán zhé fēng máng,dàn zì bǎo chéng guō。
有司顾未知,选试谬西洛。yǒu sī gù wèi zhī,xuǎn shì miù xī luò。
群儒谁号令,新语竞投削。qún rú shuí hào lìng,xīn yǔ jìng tóu xuē。
虽云心所安,恐异时量度。suī yún xīn suǒ ān,kǒng yì shí liàng dù。
诡遇便巧射,晚嫁由拙妁。guǐ yù biàn qiǎo shè,wǎn jià yóu zhuō shuò。
谁能力春耕,忍饥待秋穫。shuí néng lì chūn gēng,rěn jī dài qiū huò。
闻兄职在监,考较笔仍阁。wén xiōng zhí zài jiān,kǎo jiào bǐ réng gé。
缩手看傍人,此意殊未恶。suō shǒu kàn bàng rén,cǐ yì shū wèi è。

和子瞻煎茶

苏辙

年来病懒百不堪,未废饮食求芳甘。nián lái bìng lǎn bǎi bù kān,wèi fèi yǐn shí qiú fāng gān。
煎茶旧法出西蜀,水声火候犹能谙。jiān chá jiù fǎ chū xī shǔ,shuǐ shēng huǒ hòu yóu néng ān。
相传煎茶只煎水,茶性仍存偏有味。xiāng chuán jiān chá zhǐ jiān shuǐ,chá xìng réng cún piān yǒu wèi。
君不见闽中茶品天下高,倾身事茶不知劳。jūn bù jiàn mǐn zhōng chá pǐn tiān xià gāo,qīng shēn shì chá bù zhī láo。
又不见北方俚人茗饮无不有,盐酪椒姜夸满口。yòu bù jiàn běi fāng lǐ rén míng yǐn wú bù yǒu,yán lào jiāo jiāng kuā mǎn kǒu。
我今倦游思故乡,不学南方与北方。wǒ jīn juàn yóu sī gù xiāng,bù xué nán fāng yǔ běi fāng。
铜铛得火蚯蚓叫,匙脚旋转秋萤光。tóng dāng dé huǒ qiū yǐn jiào,shi jiǎo xuán zhuǎn qiū yíng guāng。
何时茅檐归去炙背读文字,遣儿折取枯竹女煎汤。hé shí máo yán guī qù zhì bèi dú wén zì,qiǎn ér zhé qǔ kū zhú nǚ jiān tāng。

次韵子瞻对月见忆并简崔度

苏辙

先师客陈未尝饱,弟子于今敢言巧。xiān shī kè chén wèi cháng bǎo,dì zi yú jīn gǎn yán qiǎo。
败墙破屋秋雨多,夜视阴精过毕昴。bài qiáng pò wū qiū yǔ duō,yè shì yīn jīng guò bì mǎo。
齑盐冷落空杯盘,且依道士修还丹。jī yán lěng luò kōng bēi pán,qiě yī dào shì xiū hái dān。
丹田发火五脏暖,未补漫漫长夜寒。dān tián fā huǒ wǔ zàng nuǎn,wèi bǔ màn màn zhǎng yè hán。
我生疲驽恋莝豆,崔翁游边指北斗。wǒ shēng pí nú liàn cuò dòu,cuī wēng yóu biān zhǐ běi dòu。
唯有王江亦未归,闭门无客邀沽酒。wéi yǒu wáng jiāng yì wèi guī,bì mén wú kè yāo gū jiǔ。

和子瞻开汤村运盐河雨中督役

苏辙

兴事常苦易,成事常苦难。xīng shì cháng kǔ yì,chéng shì cháng kǔ nán。
不督雨中役,安知民力殚。bù dū yǔ zhōng yì,ān zhī mín lì dān。
年来上功勋,智者争雕钻。nián lái shàng gōng xūn,zhì zhě zhēng diāo zuān。
山河不自保,疏凿非一端。shān hé bù zì bǎo,shū záo fēi yī duān。
讥诃西门豹,仁智未得完。jī hē xī mén bào,rén zhì wèi dé wán。
方以勇自许,未恤众口叹。fāng yǐ yǒng zì xǔ,wèi xù zhòng kǒu tàn。
天心闵劬劳,雨涕为汍澜。tiān xīn mǐn qú láo,yǔ tì wèi wán lán。
不知泥滓中,更益手足寒。bù zhī ní zǐ zhōng,gèng yì shǒu zú hán。
谁谓邑中黔,鞭棰亦不宽。shuí wèi yì zhōng qián,biān chuí yì bù kuān。
王事未可回,后土何由乾。wáng shì wèi kě huí,hòu tǔ hé yóu qián。

次韵子瞻将之吴兴赠孙莘老

苏辙

宦游莫向长城窟,冬冰折胶弦亦绝。huàn yóu mò xiàng zhǎng chéng kū,dōng bīng zhé jiāo xián yì jué。
吴中腊月百事便,蟹煮黄金鲈鲙雪。wú zhōng là yuè bǎi shì biàn,xiè zhǔ huáng jīn lú kuài xuě。
京城旧友一分散,近忆吴兴须满颊。jīng chéng jiù yǒu yī fēn sàn,jìn yì wú xīng xū mǎn jiá。
世事反复如翻飞,今日共鲧前益垂。shì shì fǎn fù rú fān fēi,jīn rì gòng gǔn qián yì chuí。
畏人但恐去不远,适意未觉归来迟。wèi rén dàn kǒng qù bù yuǎn,shì yì wèi jué guī lái chí。
借问校雠天禄阁,何如江海同游嬉。jiè wèn xiào chóu tiān lù gé,hé rú jiāng hǎi tóng yóu xī。

和子瞻画鱼歌

苏辙

潜鱼在渊安可及,垂饵投竿易如拾。qián yú zài yuān ān kě jí,chuí ěr tóu gān yì rú shí。
横江设网虽不仁,一瞬未移收百十。héng jiāng shè wǎng suī bù rén,yī shùn wèi yí shōu bǎi shí。
画鱼何者漫区区,终日辛勤手拮据。huà yú hé zhě màn qū qū,zhōng rì xīn qín shǒu jié jù。
已嫌长网不能遍,肯信一竿良有馀。yǐ xián zhǎng wǎng bù néng biàn,kěn xìn yī gān liáng yǒu yú。
鲲鲵骇散蛟龙泣,获少惊多亦何益。kūn ní hài sàn jiāo lóng qì,huò shǎo jīng duō yì hé yì。
愿从网罟登君庖,碎首屠鳞非所惜。yuàn cóng wǎng gǔ dēng jūn páo,suì shǒu tú lín fēi suǒ xī。

次韵子瞻吴中田妇叹

苏辙

久雨得晴唯恐迟,既晴求雨来何时。jiǔ yǔ dé qíng wéi kǒng chí,jì qíng qiú yǔ lái hé shí。
今年舟楫委平地,去年蓑笠为裳衣。jīn nián zhōu jí wěi píng dì,qù nián suō lì wèi shang yī。
不知天公谁怨怒,弃置下土尘与泥。bù zhī tiān gōng shuí yuàn nù,qì zhì xià tǔ chén yǔ ní。
丈夫强健四方走,妇女龌龊将安归。zhàng fū qiáng jiàn sì fāng zǒu,fù nǚ wò chuò jiāng ān guī。
塌然四壁倚机杼,收拾遗粒吹糠粞。tā rán sì bì yǐ jī zhù,shōu shí yí lì chuī kāng xī。
东邻十日营一炊,西邻谁使救汝饥。dōng lín shí rì yíng yī chuī,xī lín shuí shǐ jiù rǔ jī。
海边唯有盐不旱,卖盐连坐收婴儿。hǎi biān wéi yǒu yán bù hàn,mài yán lián zuò shōu yīng ér。
传闻四方同此苦,不关东海诛孝妇。chuán wén sì fāng tóng cǐ kǔ,bù guān dōng hǎi zhū xiào fù。

次韵子瞻游道场山何山

苏辙

两山相负为峰麓,流水重重注溪谷。liǎng shān xiāng fù wèi fēng lù,liú shuǐ zhòng zhòng zhù xī gǔ。
游人上寻流水源,未觉崎岖病双足。yóu rén shàng xún liú shuǐ yuán,wèi jué qí qū bìng shuāng zú。
山深下视云漫漫,径垂石底千屈盘。shān shēn xià shì yún màn màn,jìng chuí shí dǐ qiān qū pán。
松林阴森白日静,忽惊人世如奔湍。sōng lín yīn sēn bái rì jìng,hū jīng rén shì rú bēn tuān。
客行不避苦寒出,僧定端居不下席。kè xíng bù bì kǔ hán chū,sēng dìng duān jū bù xià xí。
人生嗟与草木同,置身所在由初植。rén shēng jiē yǔ cǎo mù tóng,zhì shēn suǒ zài yóu chū zhí。
堂中白佛青髻鬟,气象冲淡非人间。táng zhōng bái fú qīng jì huán,qì xiàng chōng dàn fēi rén jiān。
坐令远客厌奔走,径欲筑室依空山。zuò lìng yuǎn kè yàn bēn zǒu,jìng yù zhù shì yī kōng shān。
木鱼桹桹夜将旦,星斗攲斜挂山半。mù yú láng láng yè jiāng dàn,xīng dòu qī xié guà shān bàn。
行役有程未可留,将出山门复长叹。xíng yì yǒu chéng wèi kě liú,jiāng chū shān mén fù zhǎng tàn。

次韵子瞻自普照入山独游二庵

苏辙

披榛入山山路细,钟声出寺门将闭。pī zhēn rù shān shān lù xì,zhōng shēng chū sì mén jiāng bì。
石苔冉冉上芒鞋,草露漙漙着衣袂。shí tái rǎn rǎn shàng máng xié,cǎo lù tuán tuán zhe yī mèi。
野人茅茨苫竹屋,终身局促无生计。yě rén máo cí shān zhú wū,zhōng shēn jú cù wú shēng jì。
天公未省长困人,春田米尽秋田继。tiān gōng wèi shěng zhǎng kùn rén,chūn tián mǐ jǐn qiū tián jì。
老妻稚子亦自乐,野草山花还插髻。lǎo qī zhì zi yì zì lè,yě cǎo shān huā hái chā jì。
长笑人间醉未醒,终老辛勤漫欺世。zhǎng xiào rén jiān zuì wèi xǐng,zhōng lǎo xīn qín màn qī shì。

次韵子瞻与苏世美同年夜饮

苏辙

晚岁事游宦,相从未尝足。wǎn suì shì yóu huàn,xiāng cóng wèi cháng zú。
羡君四海皆兄弟,栈中直木不容曲。xiàn jūn sì hǎi jiē xiōng dì,zhàn zhōng zhí mù bù róng qū。
临安老令况同科,相逢岂厌樽中醁。lín ān lǎo lìng kuàng tóng kē,xiāng féng qǐ yàn zūn zhōng lù。
潦倒谁怜涧底松,岁寒尚有霜前竹。lǎo dào shuí lián jiàn dǐ sōng,suì hán shàng yǒu shuāng qián zhú。
闻道渠家八丈夫,它日归耕免幽独。wén dào qú jiā bā zhàng fū,tā rì guī gēng miǎn yōu dú。

和子瞻东阳水乐亭歌

苏辙

君不见武安前堂立曲旃,官高利厚多忧患。jūn bù jiàn wǔ ān qián táng lì qū zhān,guān gāo lì hòu duō yōu huàn。
又不见夏侯好妓贫无力,帘箔为衣人莫识。yòu bù jiàn xià hóu hǎo jì pín wú lì,lián bó wèi yī rén mò shí。
两人操行虽不同,辛苦经营实如一。liǎng rén cāo xíng suī bù tóng,xīn kǔ jīng yíng shí rú yī。
不如君家激水石中流,听之有声百无忧。bù rú jūn jiā jī shuǐ shí zhōng liú,tīng zhī yǒu shēng bǎi wú yōu。
笙竽窈眇度溪谷,琴筑凄咽穿林丘。shēng yú yǎo miǎo dù xī gǔ,qín zhù qī yàn chuān lín qiū。
高人处世心淡泊,众声过耳皆为乐。gāo rén chù shì xīn dàn pō,zhòng shēng guò ěr jiē wèi lè。
退食委蛇石上眠,幽音断续床前作。tuì shí wěi shé shí shàng mián,yōu yīn duàn xù chuáng qián zuò。
正如古人乐易多欢娱,积土为鼓块为桴。zhèng rú gǔ rén lè yì duō huān yú,jī tǔ wèi gǔ kuài wèi fú。
但能复作太古意,君家水乐真有馀。dàn néng fù zuò tài gǔ yì,jūn jiā shuǐ lè zhēn yǒu yú。

次韵子瞻再游径山

苏辙

我兄东南游,我亦梦中去。wǒ xiōng dōng nán yóu,wǒ yì mèng zhōng qù。
径山闻已熟,往意穿云雾。jìng shān wén yǐ shú,wǎng yì chuān yún wù。
梦经山前溪,足冷忽先渡。mèng jīng shān qián xī,zú lěng hū xiān dù。
举头云峰合,到寺霜日莫。jǔ tóu yún fēng hé,dào sì shuāng rì mò。
香厨馔岩蔌,野径踏藤屦。xiāng chú zhuàn yán sù,yě jìng tà téng jù。
平生共游处,骞足蹑高步。píng shēng gòng yóu chù,qiān zú niè gāo bù。
崎岖每生胝,眩晃屡回顾。qí qū měi shēng zhī,xuàn huǎng lǚ huí gù。
何年弃微官,携手众山路。hé nián qì wēi guān,xié shǒu zhòng shān lù。

送排保甲陈祐甫

苏辙

我生本西南,为学慕齐鲁。wǒ shēng běn xī nán,wèi xué mù qí lǔ。
从事东诸侯,结绶济南府。cóng shì dōng zhū hóu,jié shòu jì nán fǔ。
谁言到官舍,旱气裂后土。shuí yán dào guān shě,hàn qì liè hòu tǔ。
饥馑费囷仓,剽夺惊桴鼓。jī jǐn fèi qūn cāng,piāo duó jīng fú gǔ。
缅焉礼义邦,忧作流亡聚。miǎn yān lǐ yì bāng,yōu zuò liú wáng jù。
君来正此时,王事最勤苦。jūn lái zhèng cǐ shí,wáng shì zuì qín kǔ。
驱驰黄尘中,劝说野田父。qū chí huáng chén zhōng,quàn shuō yě tián fù。
穰穰百万家,一一连什伍。ráng ráng bǎi wàn jiā,yī yī lián shén wǔ。
政令当及期,田闾贵安堵。zhèng lìng dāng jí qī,tián lǘ guì ān dǔ。
归乘忽言西,劬劳共谁语。guī chéng hū yán xī,qú láo gòng shuí yǔ。