古诗词

白居易

赠友五首

白居易

私家无钱炉,平地无铜山。sī jiā wú qián lú,píng dì wú tóng shān。
胡为秋夏税,岁岁输铜钱。hú wèi qiū xià shuì,suì suì shū tóng qián。
钱力日已重,农力日已殚。qián lì rì yǐ zhòng,nóng lì rì yǐ dān。
贱粜粟与麦,贱贸丝与绵。jiàn tiào sù yǔ mài,jiàn mào sī yǔ mián。
岁暮衣食尽,焉得无饥寒。suì mù yī shí jǐn,yān dé wú jī hán。
吾闻国之初,有制垂不刊。wú wén guó zhī chū,yǒu zhì chuí bù kān。
庸必算丁口,租必计桑田。yōng bì suàn dīng kǒu,zū bì jì sāng tián。
不求土所无,不强人所难。bù qiú tǔ suǒ wú,bù qiáng rén suǒ nán。
量入以为出,上足下亦安。liàng rù yǐ wèi chū,shàng zú xià yì ān。
兵兴一变法,兵息遂不还。bīng xīng yī biàn fǎ,bīng xī suì bù hái。
使我农桑人,憔悴畎亩间。shǐ wǒ nóng sāng rén,qiáo cuì quǎn mǔ jiān。
谁能革此弊,待君秉利权。shuí néng gé cǐ bì,dài jūn bǐng lì quán。
复彼租庸法,令如贞观年。fù bǐ zū yōng fǎ,lìng rú zhēn guān nián。

赠友五首

白居易

京师四方则,王化之本根。jīng shī sì fāng zé,wáng huà zhī běn gēn。
长吏久于政,然后风教敦。zhǎng lì jiǔ yú zhèng,rán hòu fēng jiào dūn。
如何尹京者,迁次不逡巡。rú hé yǐn jīng zhě,qiān cì bù qūn xún。
请君屈指数,十年十五人。qǐng jūn qū zhǐ shù,shí nián shí wǔ rén。
科条日相矫,吏力亦已勤。kē tiáo rì xiāng jiǎo,lì lì yì yǐ qín。
宽猛政不一,民心安得淳。kuān měng zhèng bù yī,mín xīn ān dé chún。
九州雍为首,群牧之所遵。jiǔ zhōu yōng wèi shǒu,qún mù zhī suǒ zūn。
天下率如此,何以安吾民。tiān xià lǜ rú cǐ,hé yǐ ān wú mín。
谁能变此法,待君赞弥纶。shuí néng biàn cǐ fǎ,dài jūn zàn mí lún。
慎择循良吏,令其长子孙。shèn zé xún liáng lì,lìng qí zhǎng zi sūn。

赠友五首

白居易

三十男有室,二十女有归。sān shí nán yǒu shì,èr shí nǚ yǒu guī。
近代多离乱,婚姻多过期。jìn dài duō lí luàn,hūn yīn duō guò qī。
嫁娶既不早,生育常苦迟。jià qǔ jì bù zǎo,shēng yù cháng kǔ chí。
儿女未成人,父母已衰羸。ér nǚ wèi chéng rén,fù mǔ yǐ shuāi léi。
凡人贵达日,多在长大时。fán rén guì dá rì,duō zài zhǎng dà shí。
欲报亲不待,孝心无所施。yù bào qīn bù dài,xiào xīn wú suǒ shī。
哀哉三牲养,少得及庭闱。āi zāi sān shēng yǎng,shǎo dé jí tíng wéi。
惜哉万钟粟,多用饱妻儿。xī zāi wàn zhōng sù,duō yòng bǎo qī ér。
谁能正婚礼,待君张国维。shuí néng zhèng hūn lǐ,dài jūn zhāng guó wéi。
庶使孝子心,皆无风树悲。shù shǐ xiào zi xīn,jiē wú fēng shù bēi。

寓意诗五首

白居易

豫樟生深山,七年而后知。yù zhāng shēng shēn shān,qī nián ér hòu zhī。
挺高二百尺,本末皆十围。tǐng gāo èr bǎi chǐ,běn mò jiē shí wéi。
天子建明堂,此材独中规。tiān zi jiàn míng táng,cǐ cái dú zhōng guī。
匠人执斤墨,采度将有期。jiàng rén zhí jīn mò,cǎi dù jiāng yǒu qī。
孟冬草木枯,烈火燎山陂。mèng dōng cǎo mù kū,liè huǒ liáo shān bēi。
疾风吹猛燄,从根烧到枝。jí fēng chuī měng yàn,cóng gēn shāo dào zhī。
养材三十年,方成栋梁姿。yǎng cái sān shí nián,fāng chéng dòng liáng zī。
一朝为灰烬,柯叶无孑遗。yī cháo wèi huī jìn,kē yè wú jié yí。
地虽生尔材,天不与尔时。dì suī shēng ěr cái,tiān bù yǔ ěr shí。
不如粪土英,犹有人掇之。bù rú fèn tǔ yīng,yóu yǒu rén duō zhī。
已矣勿重陈,重陈令人悲。yǐ yǐ wù zhòng chén,zhòng chén lìng rén bēi。
不悲焚烧苦,但悲采用迟。bù bēi fén shāo kǔ,dàn bēi cǎi yòng chí。

寓意诗五首

白居易

赫赫京内史,炎炎中书郎。hè hè jīng nèi shǐ,yán yán zhōng shū láng。
昨传徵拜日,恩赐颇殊常。zuó chuán zhēng bài rì,ēn cì pǒ shū cháng。
貂冠水苍玉,紫绶黄金章。diāo guān shuǐ cāng yù,zǐ shòu huáng jīn zhāng。
佩服身未暖,已闻窜遐荒。pèi fú shēn wèi nuǎn,yǐ wén cuàn xiá huāng。
亲戚不得别,吞声泣路旁。qīn qī bù dé bié,tūn shēng qì lù páng。
宾客亦已散,门前雀罗张。bīn kè yì yǐ sàn,mén qián què luó zhāng。
富贵来不久,倏如瓦沟霜。fù guì lái bù jiǔ,shū rú wǎ gōu shuāng。
权势去尤速,瞥若石火光。quán shì qù yóu sù,piē ruò shí huǒ guāng。
不如守贫贱,贫贱可久长。bù rú shǒu pín jiàn,pín jiàn kě jiǔ zhǎng。
传语宦游子,且来归故乡。chuán yǔ huàn yóu zi,qiě lái guī gù xiāng。

寓意诗五首

白居易

促织不成章,提壶但闻声。cù zhī bù chéng zhāng,tí hú dàn wén shēng。
嗟哉虫与鸟,无实有虚名。jiē zāi chóng yǔ niǎo,wú shí yǒu xū míng。
与君定交日,久要如弟兄。yǔ jūn dìng jiāo rì,jiǔ yào rú dì xiōng。
何以示诚信,白水指为盟。hé yǐ shì chéng xìn,bái shuǐ zhǐ wèi méng。
云雨一为别,飞沈两难并。yún yǔ yī wèi bié,fēi shěn liǎng nán bìng。
君为得风鹏,我为失水鲸。jūn wèi dé fēng péng,wǒ wèi shī shuǐ jīng。
音信日已疏,恩分日已轻。yīn xìn rì yǐ shū,ēn fēn rì yǐ qīng。
穷通尚如此,何况死与生。qióng tōng shàng rú cǐ,hé kuàng sǐ yǔ shēng。
乃知择交难,须有知人明。nǎi zhī zé jiāo nán,xū yǒu zhī rén míng。
莫将山上松,结托水上萍。mò jiāng shān shàng sōng,jié tuō shuǐ shàng píng。

寓意诗五首

白居易

翩翩两玄鸟,本是同巢燕。piān piān liǎng xuán niǎo,běn shì tóng cháo yàn。
分飞来几时,秋夏炎凉变。fēn fēi lái jǐ shí,qiū xià yán liáng biàn。
一宿蓬筚庐,一栖明光殿。yī sù péng bì lú,yī qī míng guāng diàn。
偶因衔泥处,复得重相见。ǒu yīn xián ní chù,fù dé zhòng xiāng jiàn。
彼矜杏梁贵,此嗟茅栋贱。bǐ jīn xìng liáng guì,cǐ jiē máo dòng jiàn。
眼看秋社至,两处俱难恋。yǎn kàn qiū shè zhì,liǎng chù jù nán liàn。
所托各暂时,胡为相叹羡。suǒ tuō gè zàn shí,hú wèi xiāng tàn xiàn。

寓意诗五首

白居易

婆娑园中树,根株大合围。pó suō yuán zhōng shù,gēn zhū dà hé wéi。
蠢尔树间虫,形质一何微。chǔn ěr shù jiān chóng,xíng zhì yī hé wēi。
孰谓虫之微,虫蠹已无期。shú wèi chóng zhī wēi,chóng dù yǐ wú qī。
孰谓树之大,花叶有衰时。shú wèi shù zhī dà,huā yè yǒu shuāi shí。
花衰夏未实,叶病秋先萎。huā shuāi xià wèi shí,yè bìng qiū xiān wēi。
树心半为土,观者安得知。shù xīn bàn wèi tǔ,guān zhě ān dé zhī。
借问虫何在,在身不在枝。jiè wèn chóng hé zài,zài shēn bù zài zhī。
借问虫何食,食心不食皮。jiè wèn chóng hé shí,shí xīn bù shí pí。
岂无啄木鸟,觜长将何为。qǐ wú zhuó mù niǎo,zī zhǎng jiāng hé wèi。

读史五首

白居易

楚怀放灵均,国政亦荒淫。chǔ huái fàng líng jūn,guó zhèng yì huāng yín。
彷徨未忍决,绕泽行悲吟。páng huáng wèi rěn jué,rào zé xíng bēi yín。
汉文疑贾生,谪置湘之阴。hàn wén yí jiǎ shēng,zhé zhì xiāng zhī yīn。
是时刑方措,此去难为心。shì shí xíng fāng cuò,cǐ qù nán wèi xīn。
士生一代间,谁不有浮沉。shì shēng yī dài jiān,shuí bù yǒu fú chén。
良时真可惜,乱世何足钦。liáng shí zhēn kě xī,luàn shì hé zú qīn。
乃知汨罗恨,未抵长沙深。nǎi zhī mì luó hèn,wèi dǐ zhǎng shā shēn。

读史五首

白居易

祸患如棼丝,其来无端绪。huò huàn rú fén sī,qí lái wú duān xù。
马迁下蚕室,嵇康就囹圄。mǎ qiān xià cán shì,jī kāng jiù líng yǔ。
抱冤志气屈,忍耻形神沮。bào yuān zhì qì qū,rěn chǐ xíng shén jǔ。
当彼戮辱时,奋飞无翅羽。dāng bǐ lù rǔ shí,fèn fēi wú chì yǔ。
商山有黄绮,颍川有巢许。shāng shān yǒu huáng qǐ,yǐng chuān yǒu cháo xǔ。
何不从之游?超然离网罟。hé bù cóng zhī yóu?chāo rán lí wǎng gǔ。
山林少羁鞅,世路多艰阻。shān lín shǎo jī yāng,shì lù duō jiān zǔ。
寄谢伐檀人,慎勿嗟穷处。jì xiè fá tán rén,shèn wù jiē qióng chù。

读史五首

白居易

汉日大将军,少为乞食子。hàn rì dà jiāng jūn,shǎo wèi qǐ shí zi。
秦时故列侯,老作锄瓜士。qín shí gù liè hóu,lǎo zuò chú guā shì。
春华何炜晔,园中发桃李。chūn huá hé wěi yè,yuán zhōng fā táo lǐ。
秋风忽萧条,堂上生荆杞。qiū fēng hū xiāo tiáo,táng shàng shēng jīng qǐ。
深谷变为岸,桑田成海水。shēn gǔ biàn wèi àn,sāng tián chéng hǎi shuǐ。
势去未须悲,时来何足喜。shì qù wèi xū bēi,shí lái hé zú xǐ。
寄言荣枯者,反复殊未已。jì yán róng kū zhě,fǎn fù shū wèi yǐ。

读史五首

白居易

含沙射人影,虽病人不知。hán shā shè rén yǐng,suī bìng rén bù zhī。
巧言搆人罪,至死人不疑。qiǎo yán gòu rén zuì,zhì sǐ rén bù yí。
掇蜂杀爱子,掩鼻戮宠姬。duō fēng shā ài zi,yǎn bí lù chǒng jī。
弘恭陷萧望,赵高谋李斯。hóng gōng xiàn xiāo wàng,zhào gāo móu lǐ sī。
阴德既必报,阴祸岂虚施。yīn dé jì bì bào,yīn huò qǐ xū shī。
人事虽可罔,天道终难欺。rén shì suī kě wǎng,tiān dào zhōng nán qī。
明则有刑辟,幽则有神祗。míng zé yǒu xíng pì,yōu zé yǒu shén zhī。
苟免勿私喜,鬼得而诛之。gǒu miǎn wù sī xǐ,guǐ dé ér zhū zhī。

读史五首

白居易

季子憔悴时,妇见不下机。jì zi qiáo cuì shí,fù jiàn bù xià jī。
买臣负薪日,妻亦弃如遗。mǎi chén fù xīn rì,qī yì qì rú yí。
一朝黄金多,佩印衣锦归。yī cháo huáng jīn duō,pèi yìn yī jǐn guī。
去妻不敢视,妇嫂强依依。qù qī bù gǎn shì,fù sǎo qiáng yī yī。
富贵家人重,贫贱妻子欺。fù guì jiā rén zhòng,pín jiàn qī zi qī。
奈何贫富间,可移亲爱志。nài hé pín fù jiān,kě yí qīn ài zhì。
遂使中人心,汲汲求富贵。suì shǐ zhōng rén xīn,jí jí qiú fù guì。
又令下人力,各竞锥刀利。yòu lìng xià rén lì,gè jìng zhuī dāo lì。
随分归舍来,一取妻孥意。suí fēn guī shě lái,yī qǔ qī nú yì。

和答诗十首·其一·和思归乐

白居易

山中不栖鸟,夜半声嘤嘤。shān zhōng bù qī niǎo,yè bàn shēng yīng yīng。
似道思归乐,行人掩泣听。shì dào sī guī lè,xíng rén yǎn qì tīng。
皆疑此山路,迁客多南征。jiē yí cǐ shān lù,qiān kè duō nán zhēng。
忧愤气不散,结化为精灵。yōu fèn qì bù sàn,jié huà wèi jīng líng。
我谓此山鸟,本不因人生。wǒ wèi cǐ shān niǎo,běn bù yīn rén shēng。
人心自怀土,想作思归鸣。rén xīn zì huái tǔ,xiǎng zuò sī guī míng。
孟尝平居时,娱耳琴泠泠。mèng cháng píng jū shí,yú ěr qín líng líng。
雍门一言感,未奏泪沾缨。yōng mén yī yán gǎn,wèi zòu lèi zhān yīng。
魏武铜雀妓,日与欢乐并。wèi wǔ tóng què jì,rì yǔ huān lè bìng。
一旦西陵望,欲歌先涕零。yī dàn xī líng wàng,yù gē xiān tì líng。
峡猿亦何意,陇水复何情。xiá yuán yì hé yì,lǒng shuǐ fù hé qíng。
为入愁人耳,皆为肠断声。wèi rù chóu rén ěr,jiē wèi cháng duàn shēng。
请看元侍御,亦宿此邮亭。qǐng kàn yuán shì yù,yì sù cǐ yóu tíng。
因听思归鸟,神气独安宁。yīn tīng sī guī niǎo,shén qì dú ān níng。
问君何以然,道胜心自平。wèn jūn hé yǐ rán,dào shèng xīn zì píng。
虽为南迁客,如在长安城。suī wèi nán qiān kè,rú zài zhǎng ān chéng。
云得此道来,何虑复何营。yún dé cǐ dào lái,hé lǜ fù hé yíng。
穷达有前定,忧喜无交争。qióng dá yǒu qián dìng,yōu xǐ wú jiāo zhēng。
所以事君日,持宪立大庭。suǒ yǐ shì jūn rì,chí xiàn lì dà tíng。
虽有回天力,挠之终不倾。suī yǒu huí tiān lì,náo zhī zhōng bù qīng。
况始三十馀,年少有直名。kuàng shǐ sān shí yú,nián shǎo yǒu zhí míng。
心中志气大,眼前爵禄轻。xīn zhōng zhì qì dà,yǎn qián jué lù qīng。
君恩若雨露,君威若雷霆。jūn ēn ruò yǔ lù,jūn wēi ruò léi tíng。
退不苟免难,进不曲求荣。tuì bù gǒu miǎn nán,jìn bù qū qiú róng。
在火辨玉性,经霜识松贞。zài huǒ biàn yù xìng,jīng shuāng shí sōng zhēn。
展禽任三黜,灵均长独醒。zhǎn qín rèn sān chù,líng jūn zhǎng dú xǐng。
获戾自东洛,贬官向南荆。huò lì zì dōng luò,biǎn guān xiàng nán jīng。
再拜辞阙下,长揖别公卿。zài bài cí quē xià,zhǎng yī bié gōng qīng。
荆州又非远,驿路半月程。jīng zhōu yòu fēi yuǎn,yì lù bàn yuè chéng。
汉水照天碧,楚山插云青。hàn shuǐ zhào tiān bì,chǔ shān chā yún qīng。
江陵橘似珠,宜城酒如饧。jiāng líng jú shì zhū,yí chéng jiǔ rú táng。
谁谓谴谪去,未妨游赏行。shuí wèi qiǎn zhé qù,wèi fáng yóu shǎng xíng。
人生百岁内,天地暂寓形。rén shēng bǎi suì nèi,tiān dì zàn yù xíng。
太仓一稊米,大海一浮萍。tài cāng yī tí mǐ,dà hǎi yī fú píng。
身委逍遥篇,心付头陀经。shēn wěi xiāo yáo piān,xīn fù tóu tuó jīng。
尚达死生观,宁为宠辱惊。shàng dá sǐ shēng guān,níng wèi chǒng rǔ jīng。
中怀苟有主,外物安能萦。zhōng huái gǒu yǒu zhǔ,wài wù ān néng yíng。
任意思归乐,声声啼到明。rèn yì sī guī lè,shēng shēng tí dào míng。

和答诗十首·其二·和阳城驿

白居易

商山阳城驿,中有叹者谁。shāng shān yáng chéng yì,zhōng yǒu tàn zhě shuí。
云是元监察,江陵谪去时。yún shì yuán jiān chá,jiāng líng zhé qù shí。
忽见此驿名,良久涕欲垂。hū jiàn cǐ yì míng,liáng jiǔ tì yù chuí。
何故阳道州,名姓同于斯。hé gù yáng dào zhōu,míng xìng tóng yú sī。
怜君一寸心,宠辱誓不移。lián jūn yī cùn xīn,chǒng rǔ shì bù yí。
疾恶若巷伯,好贤如缁衣。jí è ruò xiàng bó,hǎo xián rú zī yī。
沉吟不能去,意者欲改为。chén yín bù néng qù,yì zhě yù gǎi wèi。
改为避贤驿,大署于门楣。gǎi wèi bì xián yì,dà shǔ yú mén méi。
荆人爱羊祜,户曹改为辞。jīng rén ài yáng hù,hù cáo gǎi wèi cí。
一字不忍道,况兼姓呼之。yī zì bù rěn dào,kuàng jiān xìng hū zhī。
因题八百言,言直文甚奇。yīn tí bā bǎi yán,yán zhí wén shén qí。
诗成寄与我,锵若金和丝。shī chéng jì yǔ wǒ,qiāng ruò jīn hé sī。
上言阳公行,友悌无等夷。shàng yán yáng gōng xíng,yǒu tì wú děng yí。
骨肉同衾裯,至死不相离。gǔ ròu tóng qīn chóu,zhì sǐ bù xiāng lí。
次言阳公迹,夏邑始栖迟。cì yán yáng gōng jì,xià yì shǐ qī chí。
乡人化其风,少长皆孝慈。xiāng rén huà qí fēng,shǎo zhǎng jiē xiào cí。
次言阳公道,终日对酒卮。cì yán yáng gōng dào,zhōng rì duì jiǔ zhī。
兄弟笑相顾,醉貌红怡怡。xiōng dì xiào xiāng gù,zuì mào hóng yí yí。
次言阳公节,謇謇居谏司。cì yán yáng gōng jié,jiǎn jiǎn jū jiàn sī。
誓心除国蠹,决死犯天威。shì xīn chú guó dù,jué sǐ fàn tiān wēi。
终言阳公命,左迁天一涯。zhōng yán yáng gōng mìng,zuǒ qiān tiān yī yá。
道州炎瘴地,身不得生归。dào zhōu yán zhàng dì,shēn bù dé shēng guī。
一一皆实录,事事无孑遗。yī yī jiē shí lù,shì shì wú jié yí。
凡是为善者,闻之恻然悲。fán shì wèi shàn zhě,wén zhī cè rán bēi。
道州既已矣,往者不可追。dào zhōu jì yǐ yǐ,wǎng zhě bù kě zhuī。
何世无其人,来者亦可思。hé shì wú qí rén,lái zhě yì kě sī。
愿以君子文,告彼大乐师。yuàn yǐ jūn zi wén,gào bǐ dà lè shī。
附于雅歌末,奏之白玉墀。fù yú yǎ gē mò,zòu zhī bái yù chí。
天子闻此章,教化如法施。tiān zi wén cǐ zhāng,jiào huà rú fǎ shī。
直谏从如流,佞臣恶如疵。zhí jiàn cóng rú liú,nìng chén è rú cī。
宰相闻此章,政柄端正持。zǎi xiāng wén cǐ zhāng,zhèng bǐng duān zhèng chí。
进贤不知倦,去邪勿复疑。jìn xián bù zhī juàn,qù xié wù fù yí。
宪臣闻此章,不敢怀依违。xiàn chén wén cǐ zhāng,bù gǎn huái yī wéi。
谏官闻此章,不忍纵诡随。jiàn guān wén cǐ zhāng,bù rěn zòng guǐ suí。
然后告史氏,旧史有前规。rán hòu gào shǐ shì,jiù shǐ yǒu qián guī。
若作阳公传,欲令后世知。ruò zuò yáng gōng chuán,yù lìng hòu shì zhī。
不劳叙世家,不用费文辞。bù láo xù shì jiā,bù yòng fèi wén cí。
但于国史上,全录元稹诗。dàn yú guó shǐ shàng,quán lù yuán zhěn shī。

和答诗十首·其三·答桐花

白居易

山木多蓊郁,兹桐独亭亭。shān mù duō wěng yù,zī tóng dú tíng tíng。
叶重碧云片,花簇紫霞英。yè zhòng bì yún piàn,huā cù zǐ xiá yīng。
是时三月天,春暖山雨晴。shì shí sān yuè tiān,chūn nuǎn shān yǔ qíng。
夜色向月浅,闇香随风轻。yè sè xiàng yuè qiǎn,àn xiāng suí fēng qīng。
行者多商贾,居者悉黎氓。xíng zhě duō shāng jiǎ,jū zhě xī lí máng。
无人解赏爱,有客独屏营。wú rén jiě shǎng ài,yǒu kè dú píng yíng。
手攀花枝立,足蹋花影行。shǒu pān huā zhī lì,zú tà huā yǐng xíng。
生怜不得所,死欲扬其声。shēng lián bù dé suǒ,sǐ yù yáng qí shēng。
截为天子琴,刻作古人形。jié wèi tiān zi qín,kè zuò gǔ rén xíng。
云待我成器,荐之于穆清。yún dài wǒ chéng qì,jiàn zhī yú mù qīng。
诚是君子心,恐非草木情。chéng shì jūn zi xīn,kǒng fēi cǎo mù qíng。
胡为爱其华,而反伤其生。hú wèi ài qí huá,ér fǎn shāng qí shēng。
老龟被刳肠,不如无神灵。lǎo guī bèi kū cháng,bù rú wú shén líng。
雄鸡自断尾,不愿为牺牲。xióng jī zì duàn wěi,bù yuàn wèi xī shēng。
况此好颜色,花紫叶青青。kuàng cǐ hǎo yán sè,huā zǐ yè qīng qīng。
宜遂天地性,忍加刀斧刑。yí suì tiān dì xìng,rěn jiā dāo fǔ xíng。
我思五丁力,拔入九重城。wǒ sī wǔ dīng lì,bá rù jiǔ zhòng chéng。
当君正殿栽,花叶生光晶。dāng jūn zhèng diàn zāi,huā yè shēng guāng jīng。
上对月中桂,下覆阶前蓂。shàng duì yuè zhōng guì,xià fù jiē qián míng。
泛拂香炉烟,隐映斧藻屏。fàn fú xiāng lú yān,yǐn yìng fǔ zǎo píng。
为君布绿阴,当暑荫轩楹。wèi jūn bù lǜ yīn,dāng shǔ yīn xuān yíng。
沈沈绿满地,桃李不敢争。shěn shěn lǜ mǎn dì,táo lǐ bù gǎn zhēng。
为君发清韵,风来如叩琼。wèi jūn fā qīng yùn,fēng lái rú kòu qióng。
泠泠声满耳,郑卫不足听。líng líng shēng mǎn ěr,zhèng wèi bù zú tīng。
受君封植力,不独吐芬馨。shòu jūn fēng zhí lì,bù dú tǔ fēn xīn。
助君行春令,开花应晴明。zhù jūn xíng chūn lìng,kāi huā yīng qíng míng。
受君雨露恩,不独含芳荣。shòu jūn yǔ lù ēn,bù dú hán fāng róng。
戒君无戏言,剪叶封弟兄。jiè jūn wú xì yán,jiǎn yè fēng dì xiōng。
受君岁月功,不独资生成。shòu jūn suì yuè gōng,bù dú zī shēng chéng。
为君长高枝,凤皇上头鸣。wèi jūn zhǎng gāo zhī,fèng huáng shàng tóu míng。
一鸣君万岁,寿如山不倾。yī míng jūn wàn suì,shòu rú shān bù qīng。
再鸣万人泰,泰阶为之平。zài míng wàn rén tài,tài jiē wèi zhī píng。
如何有此用,幽滞在岩坰。rú hé yǒu cǐ yòng,yōu zhì zài yán jiōng。
岁月不尔驻,孤芳坐凋零。suì yuè bù ěr zhù,gū fāng zuò diāo líng。
请向桐枝上,为余题姓名。qǐng xiàng tóng zhī shàng,wèi yú tí xìng míng。
待余有势力,移尔献丹庭。dài yú yǒu shì lì,yí ěr xiàn dān tíng。

和答诗十首·其四·和大觜乌

白居易

乌者种有二,名同性不同。wū zhě zhǒng yǒu èr,míng tóng xìng bù tóng。
觜小者慈孝,觜大者贪庸。zī xiǎo zhě cí xiào,zī dà zhě tān yōng。
觜大命又长,生来十馀冬。zī dà mìng yòu zhǎng,shēng lái shí yú dōng。
物老颜色变,头毛白茸茸。wù lǎo yán sè biàn,tóu máo bái rōng rōng。
飞来庭树上,初但惊儿童。fēi lái tíng shù shàng,chū dàn jīng ér tóng。
老巫生奸计,与乌意潜通。lǎo wū shēng jiān jì,yǔ wū yì qián tōng。
云此非凡鸟,遥见起敬恭。yún cǐ fēi fán niǎo,yáo jiàn qǐ jìng gōng。
千岁乃一出,喜贺主人翁。qiān suì nǎi yī chū,xǐ hè zhǔ rén wēng。
祥瑞来白日,神圣占知风。xiáng ruì lái bái rì,shén shèng zhàn zhī fēng。
阴作北斗使,能为人吉凶。yīn zuò běi dòu shǐ,néng wèi rén jí xiōng。
此乌所止家,家产日夜丰。cǐ wū suǒ zhǐ jiā,jiā chǎn rì yè fēng。
上以致寿考,下可宜田农。shàng yǐ zhì shòu kǎo,xià kě yí tián nóng。
主人富家子,身老心童蒙。zhǔ rén fù jiā zi,shēn lǎo xīn tóng méng。
随巫拜复祝,妇姑亦相从。suí wū bài fù zhù,fù gū yì xiāng cóng。
杀鸡荐其肉,敬若禋六宗。shā jī jiàn qí ròu,jìng ruò yīn liù zōng。
乌喜张大觜,飞接在虚空。wū xǐ zhāng dà zī,fēi jiē zài xū kōng。
乌既饱膻腥,巫亦飨甘浓。wū jì bǎo shān xīng,wū yì xiǎng gān nóng。
乌巫互相利,不复两西东。wū wū hù xiāng lì,bù fù liǎng xī dōng。
日日营巢窟,稍稍近房栊。rì rì yíng cháo kū,shāo shāo jìn fáng lóng。
虽生八九子,谁辨其雌雄。suī shēng bā jiǔ zi,shuí biàn qí cí xióng。
群雏又成长,众觜逞残凶。qún chú yòu chéng zhǎng,zhòng zī chěng cán xiōng。
探巢吞燕卵,入蔟啄蚕虫。tàn cháo tūn yàn luǎn,rù cù zhuó cán chóng。
岂无乘秋隼,羁绊委高墉。qǐ wú chéng qiū sǔn,jī bàn wěi gāo yōng。
但食乌残肉,无施搏击功。dàn shí wū cán ròu,wú shī bó jī gōng。
亦有能言鹦,翅碧觜距红。yì yǒu néng yán yīng,chì bì zī jù hóng。
暂曾说乌罪,囚闭在深笼。zàn céng shuō wū zuì,qiú bì zài shēn lóng。
青青窗前柳,郁郁井上桐。qīng qīng chuāng qián liǔ,yù yù jǐng shàng tóng。
贪乌占栖息,慈乌独不容。tān wū zhàn qī xī,cí wū dú bù róng。
慈乌尔奚为,来往何憧憧。cí wū ěr xī wèi,lái wǎng hé chōng chōng。
晓去先晨鼓,暮归后昏钟。xiǎo qù xiān chén gǔ,mù guī hòu hūn zhōng。
辛苦尘土间,飞啄禾黍丛。xīn kǔ chén tǔ jiān,fēi zhuó hé shǔ cóng。
得食将哺母,饥肠不自充。dé shí jiāng bǔ mǔ,jī cháng bù zì chōng。
主人憎慈乌,命子削弹弓。zhǔ rén zēng cí wū,mìng zi xuē dàn gōng。
弦续会稽竹,丸铸荆山铜。xián xù huì jī zhú,wán zhù jīng shān tóng。
慈乌求母食,飞下尔庭中。cí wū qiú mǔ shí,fēi xià ěr tíng zhōng。
数粒未入口,一丸已中胸。shù lì wèi rù kǒu,yī wán yǐ zhōng xiōng。
仰天号一声,似欲诉苍穹。yǎng tiān hào yī shēng,shì yù sù cāng qióng。
反哺日未足,非是惜微躬。fǎn bǔ rì wèi zú,fēi shì xī wēi gōng。
谁能持此冤,一为问化工。shuí néng chí cǐ yuān,yī wèi wèn huà gōng。
胡然大觜乌,竟得天年终。hú rán dà zī wū,jìng dé tiān nián zhōng。

和答诗十首·其五·答四皓庙

白居易

天下有道见,无道卷怀之。tiān xià yǒu dào jiàn,wú dào juǎn huái zhī。
此乃圣人语,吾闻诸仲尼。cǐ nǎi shèng rén yǔ,wú wén zhū zhòng ní。
矫矫四先生,同禀希世资。jiǎo jiǎo sì xiān shēng,tóng bǐng xī shì zī。
随时有显晦,秉道无磷缁。suí shí yǒu xiǎn huì,bǐng dào wú lín zī。
秦皇肆暴虐,二世遘乱离。qín huáng sì bào nüè,èr shì gòu luàn lí。
先生相随去,商岭采紫芝。xiān shēng xiāng suí qù,shāng lǐng cǎi zǐ zhī。
君看秦狱中,戮辱者李斯。jūn kàn qín yù zhōng,lù rǔ zhě lǐ sī。
刘项争天下,谋臣竟悦随。liú xiàng zhēng tiān xià,móu chén jìng yuè suí。
先生如鸾鹤,去入冥冥飞。xiān shēng rú luán hè,qù rù míng míng fēi。
君看齐鼎中,焦烂者郦其。jūn kàn qí dǐng zhōng,jiāo làn zhě lì qí。
子房得沛公,自谓相遇迟。zi fáng dé pèi gōng,zì wèi xiāng yù chí。
八难掉舌枢,三略役心机。bā nán diào shé shū,sān lüè yì xīn jī。
辛苦十数年,昼夜形神疲。xīn kǔ shí shù nián,zhòu yè xíng shén pí。
竟杂霸者道,徒称帝者师。jìng zá bà zhě dào,tú chēng dì zhě shī。
子房尔则能,此非吾所宜。zi fáng ěr zé néng,cǐ fēi wú suǒ yí。
汉高之季年,嬖宠钟所私。hàn gāo zhī jì nián,bì chǒng zhōng suǒ sī。
冢嫡欲废夺,骨肉相忧疑。zhǒng dí yù fèi duó,gǔ ròu xiāng yōu yí。
岂无子房口,口舌无所施。qǐ wú zi fáng kǒu,kǒu shé wú suǒ shī。
亦有陈平心,心计将何为。yì yǒu chén píng xīn,xīn jì jiāng hé wèi。
皤皤四先生,高冠危映眉。pó pó sì xiān shēng,gāo guān wēi yìng méi。
从容下南山,顾盼入东闱。cóng róng xià nán shān,gù pàn rù dōng wéi。
前瞻惠太子,左右生羽仪。qián zhān huì tài zi,zuǒ yòu shēng yǔ yí。
却顾戚夫人,楚舞无光辉。què gù qī fū rén,chǔ wǔ wú guāng huī。
心不画一计,口不吐一词。xīn bù huà yī jì,kǒu bù tǔ yī cí。
闇定天下本,遂安刘氏危。àn dìng tiān xià běn,suì ān liú shì wēi。
子房吾则能,此非尔所知。zi fáng wú zé néng,cǐ fēi ěr suǒ zhī。
先生道既光,太子礼甚卑。xiān shēng dào jì guāng,tài zi lǐ shén bēi。
安车留不住,功成弃如遗。ān chē liú bù zhù,gōng chéng qì rú yí。
如彼旱天云,一雨百谷滋。rú bǐ hàn tiān yún,yī yǔ bǎi gǔ zī。
泽则在天下,云复归稀夷。zé zé zài tiān xià,yún fù guī xī yí。
勿高巢与由,勿尚吕与伊。wù gāo cháo yǔ yóu,wù shàng lǚ yǔ yī。
巢由往不返,伊吕去不归。cháo yóu wǎng bù fǎn,yī lǚ qù bù guī。
岂如四先生,出处两逶迤。qǐ rú sì xiān shēng,chū chù liǎng wēi yí。
何必长隐逸,何必长济时。hé bì zhǎng yǐn yì,hé bì zhǎng jì shí。
由来圣人道,无朕不可窥。yóu lái shèng rén dào,wú zhèn bù kě kuī。
卷之不盈握,舒之亘八陲。juǎn zhī bù yíng wò,shū zhī gèn bā chuí。
先生道甚明,夫子犹或非。xiān shēng dào shén míng,fū zi yóu huò fēi。
愿子辨其惑,为予吟此诗。yuàn zi biàn qí huò,wèi yǔ yín cǐ shī。

和答诗十首·其六·和雉媒

白居易

吟君雉媒什,一哂复一叹。yín jūn zhì méi shén,yī shěn fù yī tàn。
和之一何晚,今日乃成篇。hé zhī yī hé wǎn,jīn rì nǎi chéng piān。
岂唯鸟有之,抑亦人复然。qǐ wéi niǎo yǒu zhī,yì yì rén fù rán。
张陈刎颈交,竟以势不完。zhāng chén wěn jǐng jiāo,jìng yǐ shì bù wán。
至今不平气,塞绝泜水源。zhì jīn bù píng qì,sāi jué zhī shuǐ yuán。
赵襄骨肉亲,亦以利相残。zhào xiāng gǔ ròu qīn,yì yǐ lì xiāng cán。
至今不善名,高于磨笄山。zhì jīn bù shàn míng,gāo yú mó jī shān。
况此笼中雉,志在饮啄间。kuàng cǐ lóng zhōng zhì,zhì zài yǐn zhuó jiān。
稻粱暂入口,性已随人迁。dào liáng zàn rù kǒu,xìng yǐ suí rén qiān。
身苦亦自忘,同族何足言。shēn kǔ yì zì wàng,tóng zú hé zú yán。
但恨为媒拙,不足以自全。dàn hèn wèi méi zhuō,bù zú yǐ zì quán。
劝君今日后,养鸟养青鸾。quàn jūn jīn rì hòu,yǎng niǎo yǎng qīng luán。
青鸾一失侣,至死守孤单。qīng luán yī shī lǚ,zhì sǐ shǒu gū dān。
劝君今日后,结客结任安。quàn jūn jīn rì hòu,jié kè jié rèn ān。
主人宾客去,独住在门阑。zhǔ rén bīn kè qù,dú zhù zài mén lán。

和答诗十首·其七·和松树

白居易

亭亭山上松,一一生朝阳。tíng tíng shān shàng sōng,yī yī shēng cháo yáng。
森耸上参天,柯条百尺长。sēn sǒng shàng cān tiān,kē tiáo bǎi chǐ zhǎng。
漠漠尘中槐,两两夹康庄。mò mò chén zhōng huái,liǎng liǎng jiā kāng zhuāng。
婆娑低覆地,枝干亦寻常。pó suō dī fù dì,zhī gàn yì xún cháng。
八月白露降,槐叶次第黄。bā yuè bái lù jiàng,huái yè cì dì huáng。
岁暮满山雪,松色郁青苍。suì mù mǎn shān xuě,sōng sè yù qīng cāng。
彼如君子心,秉操贯冰霜。bǐ rú jūn zi xīn,bǐng cāo guàn bīng shuāng。
此如小人面,变态随炎凉。cǐ rú xiǎo rén miàn,biàn tài suí yán liáng。
共知松胜槐,诚欲栽道傍。gòng zhī sōng shèng huái,chéng yù zāi dào bàng。
粪土种瑶草,瑶草终不芳。fèn tǔ zhǒng yáo cǎo,yáo cǎo zhōng bù fāng。
尚可以斧斤,伐之为栋梁。shàng kě yǐ fǔ jīn,fá zhī wèi dòng liáng。
杀身获其所,为君构明堂。shā shēn huò qí suǒ,wèi jūn gòu míng táng。
不然终天年,老死在南冈。bù rán zhōng tiān nián,lǎo sǐ zài nán gāng。
不愿亚枝叶,低随槐树行。bù yuàn yà zhī yè,dī suí huái shù xíng。