古诗词

文天祥

歌风台

文天祥

长陵有神气,万岁光如虹。zhǎng líng yǒu shén qì,wàn suì guāng rú hóng。
有时风雪变,魂魄来沛宫。yǒu shí fēng xuě biàn,hún pò lái pèi gōng。
壮哉游子乡,一览万宇空。zhuàng zāi yóu zi xiāng,yī lǎn wàn yǔ kōng。
击筑戒复隍,帝业慎所终。jī zhù jiè fù huáng,dì yè shèn suǒ zhōng。
重瞳爱梁父,此情岂不同。zhòng tóng ài liáng fù,cǐ qíng qǐ bù tóng。
锦衣绚行昼,丈夫何浅中。jǐn yī xuàn xíng zhòu,zhàng fū hé qiǎn zhōng。
缅怀首丘意,自足分雌雄。miǎn huái shǒu qiū yì,zì zú fēn cí xióng。
尚惜霸心存,慷慨怀勇功。shàng xī bà xīn cún,kāng kǎi huái yǒng gōng。
不见往来事,烹狗与藏弓。bù jiàn wǎng lái shì,pēng gǒu yǔ cáng gōng。
早知致两生,礼乐三代隆。zǎo zhī zhì liǎng shēng,lǐ lè sān dài lóng。
匹夫事已往,安用责乃翁。pǐ fū shì yǐ wǎng,ān yòng zé nǎi wēng。
我来汤沐邑,白杨吹悲风。wǒ lái tāng mù yì,bái yáng chuī bēi fēng。
永言三侯章,隐隐闻儿童。yǒng yán sān hóu zhāng,yǐn yǐn wén ér tóng。
叶落皆归根,飘零独秋蓬。yè luò jiē guī gēn,piāo líng dú qiū péng。
登台共悽恻,目送南飞鸿。dēng tái gòng qī cè,mù sòng nán fēi hóng。

固陵道中三首其一

文天祥

九天云下垂,一雨作秋色。jiǔ tiān yún xià chuí,yī yǔ zuò qiū sè。
尘埃化泥涂,原野转萧瑟。chén āi huà ní tú,yuán yě zhuǎn xiāo sè。
十里一双堠,狐兔卧荆棘。shí lǐ yī shuāng hòu,hú tù wò jīng jí。
见说数年来,中州乍苏息。jiàn shuō shù nián lái,zhōng zhōu zhà sū xī。

发鱼台

文天祥

晨炊发鱼台,碎雨飞击面。chén chuī fā yú tái,suì yǔ fēi jī miàn。
团团四野周,冥冥万象变。tuán tuán sì yě zhōu,míng míng wàn xiàng biàn。
疑是江南山,烟雾昏不见。yí shì jiāng nán shān,yān wù hūn bù jiàn。
岂知此中原,今古经百战。qǐ zhī cǐ zhōng yuán,jīn gǔ jīng bǎi zhàn。
英雄化为土,飞雾洒郊甸。yīng xióng huà wèi tǔ,fēi wù sǎ jiāo diān。
天寒日欲短,游子泪如霰。tiān hán rì yù duǎn,yóu zi lèi rú xiàn。

自叹

文天祥

瑟瑟秋风悲,烈烈寒气骄。sè sè qiū fēng bēi,liè liè hán qì jiāo。
蒲柳先已零,松柏何后凋。pú liǔ xiān yǐ líng,sōng bǎi hé hòu diāo。
天意重肃杀,造物无不销。tiān yì zhòng sù shā,zào wù wú bù xiāo。
强弱有异禀,忧患同一朝。qiáng ruò yǒu yì bǐng,yōu huàn tóng yī cháo。
惟有南山石,千载一岧峣。wéi yǒu nán shān shí,qiān zài yī tiáo yáo。
人苦不自足,空羡王子乔。rén kǔ bù zì zú,kōng xiàn wáng zi qiáo。

远游

文天祥

黄河流活活,太行高巍巍。huáng hé liú huó huó,tài xíng gāo wēi wēi。
王屋山以东,百泉山以西。wáng wū shān yǐ dōng,bǎi quán shān yǐ xī。
邹鲁盛文献,燕赵多雄姿。zōu lǔ shèng wén xiàn,yàn zhào duō xióng zī。
右摩泰山碑,左蹑函谷泥。yòu mó tài shān bēi,zuǒ niè hán gǔ ní。
郏鄏吊周公,曲阜拜宣尼。jiá rǔ diào zhōu gōng,qū fù bài xuān ní。
或登广武叹,或上北邙悲。huò dēng guǎng wǔ tàn,huò shàng běi máng bēi。
平生几两屐,汗漫以为期。píng shēng jǐ liǎng jī,hàn màn yǐ wèi qī。
绝交天下士,要为男子奇。jué jiāo tiān xià shì,yào wèi nán zi qí。
吴会偏王业,中原隔遗黎。wú huì piān wáng yè,zhōng yuán gé yí lí。
安得与黄鹤,比翼天上飞。ān dé yǔ huáng hè,bǐ yì tiān shàng fēi。
江河异风景,击楫感且欷。jiāng hé yì fēng jǐng,jī jí gǎn qiě xī。
阳运遘百六,兴否俄推移。yáng yùn gòu bǎi liù,xīng fǒu é tuī yí。
桑田变沧海,楚囚发孔悲。sāng tián biàn cāng hǎi,chǔ qiú fā kǒng bēi。
我本槛车客,为我解絷维。wǒ běn kǎn chē kè,wèi wǒ jiě zhí wéi。
青蝇附天骥,万里相追随。qīng yíng fù tiān jì,wàn lǐ xiāng zhuī suí。
人生尚行乐,矧复新相知。rén shēng shàng xíng lè,shěn fù xīn xiāng zhī。
周道思下泉,王风怀黍离。zhōu dào sī xià quán,wáng fēng huái shǔ lí。
富贵岂不愿,忧患那自持。fù guì qǐ bù yuàn,yōu huàn nà zì chí。
人命危且浅,忽若朝露晞。rén mìng wēi qiě qiǎn,hū ruò cháo lù xī。
长恐折我轴,中道欲差池。zhǎng kǒng zhé wǒ zhóu,zhōng dào yù chà chí。
去我父母邦,我行且迟迟。qù wǒ fù mǔ bāng,wǒ xíng qiě chí chí。
听我远游曲,寄我长相思。tīng wǒ yuǎn yóu qū,jì wǒ zhǎng xiāng sī。

六歌(其一)

文天祥

有妻有妻出糟糠,自少结发不下堂。yǒu qī yǒu qī chū zāo kāng,zì shǎo jié fā bù xià táng。
乱离中道逢虎狼,凤飞翩翩失其凰。luàn lí zhōng dào féng hǔ láng,fèng fēi piān piān shī qí huáng。
将雏一二去何方,岂料国破家亦亡,不忍舍君罗襦裳。jiāng chú yī èr qù hé fāng,qǐ liào guó pò jiā yì wáng,bù rěn shě jūn luó rú shang。
天长地久终茫茫,牛女夜夜遥相望。tiān zhǎng dì jiǔ zhōng máng máng,niú nǚ yè yè yáo xiāng wàng。
呜呼一歌兮歌正长,悲风北来起彷徨。wū hū yī gē xī gē zhèng zhǎng,bēi fēng běi lái qǐ páng huáng。

六歌(其二)

文天祥

有妹有妹家流离,良人去后携诸儿。yǒu mèi yǒu mèi jiā liú lí,liáng rén qù hòu xié zhū ér。
北风吹沙塞草凄,穷猿惨淡将安归。běi fēng chuī shā sāi cǎo qī,qióng yuán cǎn dàn jiāng ān guī。
去年哭母南海湄,三男一女同歔欷,惟汝不在割我肌。qù nián kū mǔ nán hǎi méi,sān nán yī nǚ tóng xū xī,wéi rǔ bù zài gē wǒ jī。
汝家零落母不知,母知岂有瞑目时。rǔ jiā líng luò mǔ bù zhī,mǔ zhī qǐ yǒu míng mù shí。
呜呼再歌兮歌孔悲,鹡鸰在原我何为。wū hū zài gē xī gē kǒng bēi,jí líng zài yuán wǒ hé wèi。

六歌(其三)

文天祥

有女有女婉清扬,大者学帖临钟王,小者读字声琅琅。yǒu nǚ yǒu nǚ wǎn qīng yáng,dà zhě xué tiē lín zhōng wáng,xiǎo zhě dú zì shēng láng láng。
朔风吹衣白日黄,一双白璧委道傍。shuò fēng chuī yī bái rì huáng,yī shuāng bái bì wěi dào bàng。
雁儿啄啄秋无粱,随母北首谁人将。yàn ér zhuó zhuó qiū wú liáng,suí mǔ běi shǒu shuí rén jiāng。
呜呼三歌兮歌愈伤,非为儿女泪淋浪。wū hū sān gē xī gē yù shāng,fēi wèi ér nǚ lèi lín làng。

六歌(其四)

文天祥

有子有子风骨殊,释氏抱送徐卿雏。yǒu zi yǒu zi fēng gǔ shū,shì shì bào sòng xú qīng chú。
四月八日摩尼珠,榴花犀钱络绣襦。sì yuè bā rì mó ní zhū,liú huā xī qián luò xiù rú。
兰汤百沸香似酥,欻随飞电飘泥涂。lán tāng bǎi fèi xiāng shì sū,chuā suí fēi diàn piāo ní tú。
汝兄十三骑鲸鱼,汝今知在三岁无。rǔ xiōng shí sān qí jīng yú,rǔ jīn zhī zài sān suì wú。
呜呼四歌兮歌以吁,灯前老我明月孤。wū hū sì gē xī gē yǐ xū,dēng qián lǎo wǒ míng yuè gū。

六歌(其五)

文天祥

有妾有妾今何如,大者手将玉蟾蜍,次者亲抱汗血驹。yǒu qiè yǒu qiè jīn hé rú,dà zhě shǒu jiāng yù chán chú,cì zhě qīn bào hàn xuè jū。
晨妆靓服临西湖,英英雁落飘璚琚。chén zhuāng jìng fú lín xī hú,yīng yīng yàn luò piāo qióng jū。
风花飞坠鸟鸣呼,金茎沆瀣浮污渠。fēng huā fēi zhuì niǎo míng hū,jīn jīng hàng xiè fú wū qú。
天摧地裂龙凤殂,美人尘土何代无。tiān cuī dì liè lóng fèng cú,měi rén chén tǔ hé dài wú。
呜呼五歌兮歌郁纡,为尔溯风立斯须。wū hū wǔ gē xī gē yù yū,wèi ěr sù fēng lì sī xū。

六歌(其六)

文天祥

我生我生何不辰,孤根不识桃李春。wǒ shēng wǒ shēng hé bù chén,gū gēn bù shí táo lǐ chūn。
天寒日短重愁人,北风随我铁马尘。tiān hán rì duǎn zhòng chóu rén,běi fēng suí wǒ tiě mǎ chén。
初怜骨肉钟奇祸,而今骨肉相怜我。chū lián gǔ ròu zhōng qí huò,ér jīn gǔ ròu xiāng lián wǒ。
汝在北兮婴我怀,我死谁当收我骸。rǔ zài běi xī yīng wǒ huái,wǒ sǐ shuí dāng shōu wǒ hái。
人生百年何丑好,黄粱得丧俱草草。rén shēng bǎi nián hé chǒu hǎo,huáng liáng dé sàng jù cǎo cǎo。
呜呼六歌兮勿复道,出门一笑天地老。wū hū liù gē xī wù fù dào,chū mén yī xiào tiān dì lǎo。

发潭口

文天祥

吹面北风来,拂鬓坚冰至。chuī miàn běi fēng lái,fú bìn jiān bīng zhì。
轩冕委道途,衮绣易毡毳。xuān miǎn wěi dào tú,gǔn xiù yì zhān cuì。
百年杂丑好,始酬四方志。bǎi nián zá chǒu hǎo,shǐ chóu sì fāng zhì。
浩歌激浮云,亭亭复揽辔。hào gē jī fú yún,tíng tíng fù lǎn pèi。
羲驭几曾停,谁当扫幽翳。xī yù jǐ céng tíng,shuí dāng sǎo yōu yì。

新济州

文天祥

借问新济州,徐郓兄弟国。jiè wèn xīn jì zhōu,xú yùn xiōng dì guó。
昔为大河南,今为大河北。xī wèi dà hé nán,jīn wèi dà hé běi。
垂云阴万里,平原望不极。chuí yún yīn wàn lǐ,píng yuán wàng bù jí。
百草尽枯死,黄花自秋色。bǎi cǎo jǐn kū sǐ,huáng huā zì qiū sè。
时时见桑树,青青杂阡陌。shí shí jiàn sāng shù,qīng qīng zá qiān mò。
路上无人行,烟火渺萧瑟。lù shàng wú rén xíng,yān huǒ miǎo xiāo sè。
车辙分纵横,过者临岐泣。chē zhé fēn zòng héng,guò zhě lín qí qì。
积潦流交衢,霜蹄破丛棘。jī lǎo liú jiāo qú,shuāng tí pò cóng jí。
江南寒未深,铜炉兽花赤。jiāng nán hán wèi shēn,tóng lú shòu huā chì。
为知行路人,铁冷衣裳湿。wèi zhī xíng lù rén,tiě lěng yī shang shī。

汶阳道中

文天祥

积雨不肯霁,行陆如涉川。jī yǔ bù kěn jì,xíng lù rú shè chuān。
青毡纩我后,白毡覆我前。qīng zhān kuàng wǒ hòu,bái zhān fù wǒ qián。
我欲正衣冠,两手如纠缠。wǒ yù zhèng yī guān,liǎng shǒu rú jiū chán。
飞沫流被面,代我泣涕涟。fēi mò liú bèi miàn,dài wǒ qì tì lián。
鸿雁纷南翔,游子北入燕。hóng yàn fēn nán xiáng,yóu zi běi rù yàn。
平楚渺四极,雪风迷远天。píng chǔ miǎo sì jí,xuě fēng mí yuǎn tiān。
昔闻济上军,又说汶阳田。xī wén jì shàng jūn,yòu shuō wèn yáng tián。
我今履其地,吊古怆苍烟。wǒ jīn lǚ qí dì,diào gǔ chuàng cāng yān。
男儿欲了事,长虹射寒泉。nán ér yù le shì,zhǎng hóng shè hán quán。

自汶阳至郓

文天祥

渺渺中原道,劳生叹百非。miǎo miǎo zhōng yuán dào,láo shēng tàn bǎi fēi。
风雨吹打人,泥泞飞上衣。fēng yǔ chuī dǎ rén,ní nìng fēi shàng yī。
目力去天短,心事与时违。mù lì qù tiān duǎn,xīn shì yǔ shí wéi。
夫子昔相鲁,侵疆自齐归。fū zi xī xiāng lǔ,qīn jiāng zì qí guī。

发郓州喜晴

文天祥

烈风西北来,万窍号高秋。liè fēng xī běi lái,wàn qiào hào gāo qiū。
宿云蔽层空,浮潦迷中州。sù yún bì céng kōng,fú lǎo mí zhōng zhōu。
行人苦沮洳,道阻路且修。xíng rén kǔ jǔ rù,dào zǔ lù qiě xiū。
流澌被鞍?,飞沫缀衣裘。liú sī bèi ān dèng,fēi mò zhuì yī qiú。
昏鸦接翅落,原野惨以愁。hūn yā jiē chì luò,yuán yě cǎn yǐ chóu。
城郭何萧条,闭户寒飕飕。chéng guō hé xiāo tiáo,bì hù hán sōu sōu。
中宵月色满,馀光散衾裯。zhōng xiāo yuè sè mǎn,yú guāng sàn qīn chóu。
余子戒明发,飞雾霭郊丘。yú zi jiè míng fā,fēi wù ǎi jiāo qiū。
微见扶桑红,隐隐如沉浮。wēi jiàn fú sāng hóng,yǐn yǐn rú chén fú。
身游大荒野,海气吹蜃楼。shēn yóu dà huāng yě,hǎi qì chuī shèn lóu。
须臾划当空,六合开沉幽。xū yú huà dāng kōng,liù hé kāi chén yōu。
千年厌颜色,苍翠光欲流。qiān nián yàn yán sè,cāng cuì guāng yù liú。
太阳经天行,大化不暂留。tài yáng jīng tiān xíng,dà huà bù zàn liú。
辉光何曾灭,晻霭终当收。huī guāng hé céng miè,àn ǎi zhōng dāng shōu。
严霜下丰草,长歌夜悠悠。yán shuāng xià fēng cǎo,zhǎng gē yè yōu yōu。
明日东阿道,方轨骤骅骝。míng rì dōng ā dào,fāng guǐ zhòu huá liú。

宿高唐州

文天祥

早发东阿县,暮宿高唐州。zǎo fā dōng ā xiàn,mù sù gāo táng zhōu。
哲人达几微,志士怀隐忧。zhé rén dá jǐ wēi,zhì shì huái yǐn yōu。
山河已历历,天地空悠悠。shān hé yǐ lì lì,tiān dì kōng yōu yōu。
孤馆一夜宿,北风吹白头。gū guǎn yī yè sù,běi fēng chuī bái tóu。

平原

文天祥

平原太守颜真卿,长安天子不知名。píng yuán tài shǒu yán zhēn qīng,zhǎng ān tiān zi bù zhī míng。
一朝渔阳动鼙鼓,大河以北无坚城。yī cháo yú yáng dòng pí gǔ,dà hé yǐ běi wú jiān chéng。
公家兄弟奋戈起,一十七郡连夏盟。gōng jiā xiōng dì fèn gē qǐ,yī shí qī jùn lián xià méng。
贼闻失色分兵还,不敢长驱入咸京。zéi wén shī sè fēn bīng hái,bù gǎn zhǎng qū rù xián jīng。
明皇父子将西狩,由是灵武起义兵。míng huáng fù zi jiāng xī shòu,yóu shì líng wǔ qǐ yì bīng。
唐家再造李郭力,若论牵制公威灵。táng jiā zài zào lǐ guō lì,ruò lùn qiān zhì gōng wēi líng。
哀哉常山惨钩舌,心归朝廷气不慑。āi zāi cháng shān cǎn gōu shé,xīn guī cháo tíng qì bù shè。
崎岖坎坷不得志,出入四朝老忠节。qí qū kǎn kě bù dé zhì,chū rù sì cháo lǎo zhōng jié。
当年幸脱安禄山,白首竟陷李希烈。dāng nián xìng tuō ān lù shān,bái shǒu jìng xiàn lǐ xī liè。
希烈安能遽杀公,宰相卢杞欺日月。xī liè ān néng jù shā gōng,zǎi xiāng lú qǐ qī rì yuè。
乱臣贼子归何处,茫茫烟草中原土。luàn chén zéi zi guī hé chù,máng máng yān cǎo zhōng yuán tǔ。
公死于今六百年,忠精赫赫雷行天。gōng sǐ yú jīn liù bǎi nián,zhōng jīng hè hè léi xíng tiān。

发陵州

文天祥

中原似沧海,万顷与云连。zhōng yuán shì cāng hǎi,wàn qǐng yǔ yún lián。
大明朝东出,皎月正在天。dà míng cháo dōng chū,jiǎo yuè zhèng zài tiān。
远树乱如点,桑麻郁苍烟。yuǎn shù luàn rú diǎn,sāng má yù cāng yān。
一雁入高空,千鸦落平田。yī yàn rù gāo kōng,qiān yā luò píng tián。
我行天地中,如蚁磨上旋。wǒ xíng tiān dì zhōng,rú yǐ mó shàng xuán。
雨痕留故衣,霜气袭重毡。yǔ hén liú gù yī,shuāng qì xí zhòng zhān。
健马嘶北风,潜鱼乐深渊。jiàn mǎ sī běi fēng,qián yú lè shēn yuān。
噫哉南方人,回首空自怜。yī zāi nán fāng rén,huí shǒu kōng zì lián。

献州道中

文天祥

三年戎服行,五岭文玉会。sān nián róng fú xíng,wǔ lǐng wén yù huì。
跻攀上崖磴,厉揭涉潇濑。jī pān shàng yá dèng,lì jiē shè xiāo lài。
十步九崎岖,山水何破碎。shí bù jiǔ qí qū,shān shuǐ hé pò suì。
坐令管仲小,自觉伯夷隘。zuò lìng guǎn zhòng xiǎo,zì jué bó yí ài。
乃今来中州,万里如一概。nǎi jīn lái zhōng zhōu,wàn lǐ rú yī gài。
四望登原隰,桑麻蔚旆旆。sì wàng dēng yuán xí,sāng má wèi pèi pèi。
骅骝出清庙,过都真历块。huá liú chū qīng miào,guò dōu zhēn lì kuài。
历历古战场,俯仰生感慨。lì lì gǔ zhàn chǎng,fǔ yǎng shēng gǎn kǎi。
吾常涉重湖,东海际南海。wú cháng shè zhòng hú,dōng hǎi jì nán hǎi。
兹游冠平生,天宇更宏大。zī yóu guān píng shēng,tiān yǔ gèng hóng dà。
心与太虚际,目空九围内。xīn yǔ tài xū jì,mù kōng jiǔ wéi nèi。
男儿不出居,妇人坐帷盖。nán ér bù chū jū,fù rén zuò wéi gài。
反身以自观,须弥纳一芥。fǎn shēn yǐ zì guān,xū mí nà yī jiè。
以此处死生,超然万形内。yǐ cǐ chù sǐ shēng,chāo rán wàn xíng nèi。