古诗词

苏辙

示资福谕老

苏辙

幽居百无营,孤坐若假寐。yōu jū bǎi wú yíng,gū zuò ruò jiǎ mèi。
根尘两相接,逆流就一意。gēn chén liǎng xiāng jiē,nì liú jiù yī yì。
意念纷无端,中止不及地。yì niàn fēn wú duān,zhōng zhǐ bù jí dì。
寂然了无觉,乃造真实际。jì rán le wú jué,nǎi zào zhēn shí jì。
百川入沧溟,众水皆一味。bǎi chuān rù cāng míng,zhòng shuǐ jiē yī wèi。
止为潭渊深,动作涛澜起。zhǐ wèi tán yuān shēn,dòng zuò tāo lán qǐ。
动止初何心,乃遇适然耳。dòng zhǐ chū hé xīn,nǎi yù shì rán ěr。
吾心未尝劳,万物将自理。wú xīn wèi cháng láo,wàn wù jiāng zì lǐ。

三不归行

苏辙

客心摇摇若悬旌,三度欲归归不成。kè xīn yáo yáo ruò xuán jīng,sān dù yù guī guī bù chéng。
方春欲归我自懒,秋冬欲归事自变。fāng chūn yù guī wǒ zì lǎn,qiū dōng yù guī shì zì biàn。
问我欲归定何时,天公默定人不知。wèn wǒ yù guī dìng hé shí,tiān gōng mò dìng rén bù zhī。
孔公晚岁将入楚,盘桓陈蔡行且住。kǒng gōng wǎn suì jiāng rù chǔ,pán huán chén cài xíng qiě zhù。
昭王已死不复南,意欲归老父母邦。zhāo wáng yǐ sǐ bù fù nán,yì yù guī lǎo fù mǔ bāng。
卫灵父子无足取,姑尔息肩俟东鲁。wèi líng fù zi wú zú qǔ,gū ěr xī jiān qí dōng lǔ。
三桓岂知用圣人,哀公亦自不能臣。sān huán qǐ zhī yòng shèng rén,āi gōng yì zì bù néng chén。
冉求一战却齐虏,请君召师君亦许。rǎn qiú yī zhàn què qí lǔ,qǐng jūn zhào shī jūn yì xǔ。
归来闭户理诗书,弁冕时出从大夫。guī lái bì hù lǐ shī shū,biàn miǎn shí chū cóng dà fū。
梦见周公已不复,老死故国心亦足。mèng jiàn zhōu gōng yǐ bù fù,lǎo sǐ gù guó xīn yì zú。
孔公愈老愈屯邅,顾我未及门下贤。kǒng gōng yù lǎo yù tún zhān,gù wǒ wèi jí mén xià xián。
乡邦万里不能往,妻孥近寄颍川上。xiāng bāng wàn lǐ bù néng wǎng,qī nú jìn jì yǐng chuān shàng。
依嵩架颍结茅茨,自问此志于何期。yī sōng jià yǐng jié máo cí,zì wèn cǐ zhì yú hé qī。
汝南一寓岁行复,来年归去栽松竹。rǔ nán yī yù suì xíng fù,lái nián guī qù zāi sōng zhú。

罢提举太平宫欲还居颍川

苏辙

避世山林中,衣草食芋栗。bì shì shān lín zhōng,yī cǎo shí yù lì。
奈何处朝市,日耗太仓积。nài hé chù cháo shì,rì hào tài cāng jī。
中心久自笑,公议肯相释。zhōng xīn jiǔ zì xiào,gōng yì kěn xiāng shì。
终然幸宽政,尚许存寄秩。zhōng rán xìng kuān zhèng,shàng xǔ cún jì zhì。
经年汝南居,久与茅茨隔。jīng nián rǔ nán jū,jiǔ yǔ máo cí gé。
祠官一扫空,避就两皆失。cí guān yī sǎo kōng,bì jiù liǎng jiē shī。
父子相携扶,里巷行可即。fù zi xiāng xié fú,lǐ xiàng xíng kě jí。
屋敝且圬墙,蝗馀尚遗粒。wū bì qiě wū qiáng,huáng yú shàng yí lì。
交游忌点染,还往但亲戚。jiāo yóu jì diǎn rǎn,hái wǎng dàn qīn qī。
闭门便衰病,杜口谢弹诘。bì mén biàn shuāi bìng,dù kǒu xiè dàn jí。
馀年迫悬车,奏草屡濡笔。yú nián pò xuán chē,zòu cǎo lǚ rú bǐ。
籍中顾未敢,尔后傥容乞。jí zhōng gù wèi gǎn,ěr hòu tǎng róng qǐ。
幽居足暇豫,肉食多忧慄。yōu jū zú xiá yù,ròu shí duō yōu lì。
永怀城东老,未尽长年术。yǒng huái chéng dōng lǎo,wèi jǐn zhǎng nián shù。

次迟韵寄适逊

苏辙

饥民畏寒尤恶雪,旋理破裘纴败缬。jī mín wèi hán yóu è xuě,xuán lǐ pò qiú rèn bài xié。
我虽久客未成归,黍酒齑羹还泼节。wǒ suī jiǔ kè wèi chéng guī,shǔ jiǔ jī gēng hái pō jié。
汝雨薪炭旧如土,尔来薄俸才供爇。rǔ yǔ xīn tàn jiù rú tǔ,ěr lái báo fèng cái gōng ruò。
眼前暖热无可道,心下清凉有馀洁。yǎn qián nuǎn rè wú kě dào,xīn xià qīng liáng yǒu yú jié。
颍川归去知何时,祠宫欲罢无同列。yǐng chuān guī qù zhī hé shí,cí gōng yù bà wú tóng liè。
夜中仿佛梦两儿,欲迓老人先聚说。yè zhōng fǎng fú mèng liǎng ér,yù yà lǎo rén xiān jù shuō。

次迟韵对雪

苏辙

雪寒近可忧,麦熟远有喜。xuě hán jìn kě yōu,mài shú yuǎn yǒu xǐ。
我生忧喜中,所遇一已委。wǒ shēng yōu xǐ zhōng,suǒ yù yī yǐ wěi。
平生闻汝南,米贱豚鱼美。píng shēng wén rǔ nán,mǐ jiàn tún yú měi。
今年恶蝗旱,流民鬻妻子。jīn nián è huáng hàn,liú mín yù qī zi。
一食方半菽,三日已于耜。yī shí fāng bàn shū,sān rì yǐ yú sì。
号呼人谁闻,悯恻天自迩。hào hū rén shuí wén,mǐn cè tiān zì ěr。
繁阴忽连夕,飞霰堕千里。fán yīn hū lián xī,fēi xiàn duò qiān lǐ。
卷舒惊太速,原隰殊未被。juǎn shū jīng tài sù,yuán xí shū wèi bèi。
贫家望一麦,生事如毛起。pín jiā wàng yī mài,shēng shì rú máo qǐ。
荐饥当逐熟,西去真纳履。jiàn jī dāng zhú shú,xī qù zhēn nà lǚ。

还颍川

苏辙

昔贤仕不遇,避世游金马。xī xián shì bù yù,bì shì yóu jīn mǎ。
嗟我独何为,不容在田野。jiē wǒ dú hé wèi,bù róng zài tián yě。
攲区寄汝南,落泊反长社。qī qū jì rǔ nán,luò pō fǎn zhǎng shè。
东西俱畏人,何适可安者。dōng xī jù wèi rén,hé shì kě ān zhě。
故庐已荆榛,遗垄但松槚。gù lú yǐ jīng zhēn,yí lǒng dàn sōng jiǎ。
颓龄迫衰暮,旧物一已舍。tuí líng pò shuāi mù,jiù wù yī yǐ shě。
安能为妻孥,辛苦问田舍。ān néng wèi qī nú,xīn kǔ wèn tián shě。
平生事瞿昙,心外知皆假。píng shēng shì qú tán,xīn wài zhī jiē jiǎ。
归休得溟渤,坐受百川泻。guī xiū dé míng bó,zuò shòu bǎi chuān xiè。
何人实造物,未听相陶冶。hé rén shí zào wù,wèi tīng xiāng táo yě。

葺东斋

苏辙

敝屋如燕巢,岁岁添泥土。bì wū rú yàn cháo,suì suì tiān ní tǔ。
泥多暂完洁,屋老终难固。ní duō zàn wán jié,wū lǎo zhōng nán gù。
况复非吾庐,聊尔避风雨。kuàng fù fēi wú lú,liáo ěr bì fēng yǔ。
图书易新幌,几杖移故处。tú shū yì xīn huǎng,jǐ zhàng yí gù chù。
宵眠不择安,鼻息若炊釜。xiāo mián bù zé ān,bí xī ruò chuī fǔ。
儿孙喜相告,定省便蚤莫。ér sūn xǐ xiāng gào,dìng shěng biàn zǎo mò。
我生溪山间,弱冠衡茅住。wǒ shēng xī shān jiān,ruò guān héng máo zhù。
生来乏华屋,所至辄成趣。shēng lái fá huá wū,suǒ zhì zhé chéng qù。
苦恨无囊金,莫克偿地主。kǔ hèn wú náng jīn,mò kè cháng dì zhǔ。
投老付天公,著身岂无所。tóu lǎo fù tiān gōng,zhù shēn qǐ wú suǒ。

盆池白莲

苏辙

白莲生淤泥,清浊不相干。bái lián shēng yū ní,qīng zhuó bù xiāng gàn。
道人无室家,心迹两萧然。dào rén wú shì jiā,xīn jì liǎng xiāo rán。
我住西湖滨,蒲莲若云屯。wǒ zhù xī hú bīn,pú lián ruò yún tún。
幽居常闭户,时听游人言。yōu jū cháng bì hù,shí tīng yóu rén yán。
色香世所共,眼鼻我亦存。sè xiāng shì suǒ gòng,yǎn bí wǒ yì cún。
邻父闵我独,遗我数寸根。lín fù mǐn wǒ dú,yí wǒ shù cùn gēn。
潩水不入园,庭有三尺盆。yì shuǐ bù rù yuán,tíng yǒu sān chǐ pén。
儿童汲甘井,日晏泥水温。ér tóng jí gān jǐng,rì yàn ní shuǐ wēn。
及秋尚百日,花叶随风翻。jí qiū shàng bǎi rì,huā yè suí fēng fān。
举目得秀色,引息收清芬。jǔ mù dé xiù sè,yǐn xī shōu qīng fēn。
此心湛不起,六尘空过门。cǐ xīn zhàn bù qǐ,liù chén kōng guò mén。
谁家白莲花,不受风霜残。shuí jiā bái lián huā,bù shòu fēng shuāng cán。

见儿侄唱酬次韵五首

苏辙

芝兰生吾庐,一雨一增茜。zhī lán shēng wú lú,yī yǔ yī zēng qiàn。
本亦何预人,怀抱终眷眷。běn yì hé yù rén,huái bào zhōng juàn juàn。
老傅时已迫,尘垢日须浣。lǎo fù shí yǐ pò,chén gòu rì xū huàn。
永惭旧文书,展读不终卷。yǒng cán jiù wén shū,zhǎn dú bù zhōng juǎn。

见儿侄唱酬次韵五首

苏辙

读书虽不恶,不读亦自好。dú shū suī bù è,bù dú yì zì hǎo。
根牙就区别,花实随时老。gēn yá jiù qū bié,huā shí suí shí lǎo。
耘锄不可无,雨露勿忧少。yún chú bù kě wú,yǔ lù wù yōu shǎo。
我钓不在鱼,一竿寄洲岛。wǒ diào bù zài yú,yī gān jì zhōu dǎo。

见儿侄唱酬次韵五首

苏辙

宇宙非不宽,闭门自为阻。yǔ zhòu fēi bù kuān,bì mén zì wèi zǔ。
心知外尘恶,且忍闲居苦。xīn zhī wài chén è,qiě rěn xián jū kǔ。
跏趺默非睡,龛灯翳复吐。jiā fū mò fēi shuì,kān dēng yì fù tǔ。
道士为我言,婴儿出歌舞。dào shì wèi wǒ yán,yīng ér chū gē wǔ。

见儿侄唱酬次韵五首

苏辙

身病要须闲,闲极自成趣。shēn bìng yào xū xián,xián jí zì chéng qù。
空虚虽近道,懒拙初非悟。kōng xū suī jìn dào,lǎn zhuō chū fēi wù。
偶将今生脚,还着古人屦。ǒu jiāng jīn shēng jiǎo,hái zhe gǔ rén jù。
大小适相同,本来无别处。dà xiǎo shì xiāng tóng,běn lái wú bié chù。

见儿侄唱酬次韵五首

苏辙

西湖虽不到,甘井窃馀凉。xī hú suī bù dào,gān jǐng qiè yú liáng。
三伏罢饮酒,桂浆携一觞。sān fú bà yǐn jiǔ,guì jiāng xié yī shāng。
冠者五六人,起舞互低昂。guān zhě wǔ liù rén,qǐ wǔ hù dī áng。
人生有离合,此欢未易忘。rén shēng yǒu lí hé,cǐ huān wèi yì wàng。

葺居五首

苏辙

南堂初一家,隔绝岁月久。nán táng chū yī jiā,gé jué suì yuè jiǔ。
开墙北风入,爽气通户牖。kāi qiáng běi fēng rù,shuǎng qì tōng hù yǒu。
栋梁未摧折,斤斧聊结构。dòng liáng wèi cuī zhé,jīn fǔ liáo jié gòu。
非言事轮奂,粗反昔人旧。fēi yán shì lún huàn,cū fǎn xī rén jiù。

葺居五首

苏辙

庭方止数寻,风月所从入。tíng fāng zhǐ shù xún,fēng yuè suǒ cóng rù。
百年养毒树,攒芒比刀戟。bǎi nián yǎng dú shù,zǎn máng bǐ dāo jǐ。
伐之念生久,不伐愁跣足。fá zhī niàn shēng jiǔ,bù fá chóu xiǎn zú。
且复为人谋,庖椹利朝食。qiě fù wèi rén móu,páo shèn lì cháo shí。

葺居五首

苏辙

竹林失蕃养,春笋日琐细。zhú lín shī fān yǎng,chūn sǔn rì suǒ xì。
草蔓半萦缠,樗栎互亏蔽。cǎo màn bàn yíng chán,chū lì hù kuī bì。
已令具刀镰,稍俟秋霜厉。yǐ lìng jù dāo lián,shāo qí qiū shuāng lì。
欲成林下饮,更种园东地。yù chéng lín xià yǐn,gèng zhǒng yuán dōng dì。

葺居五首

苏辙

杂花生竹间,竹荒花亦瘁。zá huā shēng zhú jiān,zhú huāng huā yì cuì。
移花通狂鞭,春到两皆遂。yí huā tōng kuáng biān,chūn dào liǎng jiē suì。
墙东破茅屋,排去收遗址。qiáng dōng pò máo wū,pái qù shōu yí zhǐ。
时来拾瓦砾,细细留花地。shí lái shí wǎ lì,xì xì liú huā dì。

葺居五首

苏辙

东南皆民居,屋败如龉齿。dōng nán jiē mín jū,wū bài rú yǔ chǐ。
一完诚未能,缀葺聊且尔。yī wán chéng wèi néng,zhuì qì liáo qiě ěr。
内修晨夜虞,外结比邻喜。nèi xiū chén yè yú,wài jié bǐ lín xǐ。
无心本何营,生理未免此。wú xīn běn hé yíng,shēng lǐ wèi miǎn cǐ。

喜雨

苏辙

夺官分所甘,年来禄又绝。duó guān fēn suǒ gān,nián lái lù yòu jué。
天公尚怜人,岁赍禾与麦。tiān gōng shàng lián rén,suì jī hé yǔ mài。
经冬雪屡下,根须连地脉。jīng dōng xuě lǚ xià,gēn xū lián dì mài。
庖厨望饼饵,瓮盎思曲糵。páo chú wàng bǐng ěr,wèng àng sī qū niè。
一春百日旱,田作龟板拆。yī chūn bǎi rì hàn,tián zuò guī bǎn chāi。
老农泪欲堕,无麦真无食。lǎo nóng lèi yù duò,wú mài zhēn wú shí。
朱明候才兆,风雷起通夕。zhū míng hòu cái zhào,fēng léi qǐ tōng xī。
田中有人至,膏润已逾尺。tián zhōng yǒu rén zhì,gāo rùn yǐ yú chǐ。
继来不违愿,饱食真可必。jì lái bù wéi yuàn,bǎo shí zhēn kě bì。
民生亦何幸,天意每相恤。mín shēng yì hé xìng,tiān yì měi xiāng xù。
我幸又已多,锄耒坐不执。wǒ xìng yòu yǐ duō,chú lěi zuò bù zhí。
同尔乐丰穰,异尔苦税役。tóng ěr lè fēng ráng,yì ěr kǔ shuì yì。
时闻吏号呼,手把县符赤。shí wén lì hào hū,shǒu bǎ xiàn fú chì。
岁赋行自办,横敛何时毕。suì fù xíng zì bàn,héng liǎn hé shí bì。

收蜜蜂

苏辙

空中蜂队如车轮,中有王子蜂中尊。kōng zhōng fēng duì rú chē lún,zhōng yǒu wáng zi fēng zhōng zūn。
分房减口未有处,野老解与蜂语言。fēn fáng jiǎn kǒu wèi yǒu chù,yě lǎo jiě yǔ fēng yǔ yán。
前人传蜜延客住,后人秉艾催客奔。qián rén chuán mì yán kè zhù,hòu rén bǐng ài cuī kè bēn。
布囊包裹闹如市,坌入竹屋新且完。bù náng bāo guǒ nào rú shì,bèn rù zhú wū xīn qiě wán。
小窗出入旋知路,幽圃首夏花正繁。xiǎo chuāng chū rù xuán zhī lù,yōu pǔ shǒu xià huā zhèng fán。
相逢处处命俦侣,共入新宅长子孙。xiāng féng chù chù mìng chóu lǚ,gòng rù xīn zhái zhǎng zi sūn。
今年活计知尚浅,蜜蜡未暇分主人。jīn nián huó jì zhī shàng qiǎn,mì là wèi xiá fēn zhǔ rén。
明年少割助和药,惭愧野老知利源。míng nián shǎo gē zhù hé yào,cán kuì yě lǎo zhī lì yuán。