古诗词

苏辙

李方叔新宅

苏辙

我年七十无住宅,斤斧登登乱朝夕。wǒ nián qī shí wú zhù zhái,jīn fǔ dēng dēng luàn cháo xī。
儿孙期我八十年,宅成可作十年客。ér sūn qī wǒ bā shí nián,zhái chéng kě zuò shí nián kè。
人寿八十知已难,从今未死且盘桓。rén shòu bā shí zhī yǐ nán,cóng jīn wèi sǐ qiě pán huán。
不如君家得众力,咄嗟便了三十间。bù rú jūn jiā dé zhòng lì,duō jiē biàn le sān shí jiān。
李君虽贫足图史,旋凿明窗安净几。lǐ jūn suī pín zú tú shǐ,xuán záo míng chuāng ān jìng jǐ。
闭门但办作诗章,好事时来置樽俎。bì mén dàn bàn zuò shī zhāng,hǎo shì shí lái zhì zūn zǔ。
我恨年来不出门,不见君家栋宇新。wǒ hèn nián lái bù chū mén,bù jiàn jūn jiā dòng yǔ xīn。
心安即是身安处,自揣头颅莫问人。xīn ān jí shì shēn ān chù,zì chuāi tóu lú mò wèn rén。

苦雨

苏辙

蚕妇丝出盎,田夫麦入仓。cán fù sī chū àng,tián fū mài rù cāng。
斯人薄福德,二事未易当。sī rén báo fú dé,èr shì wèi yì dāng。
忽作连日雨,坐使秋田荒。hū zuò lián rì yǔ,zuò shǐ qiū tián huāng。
出门陷涂潦,入室崩垣墙。chū mén xiàn tú lǎo,rù shì bēng yuán qiáng。
覆压先老稚,漂沦及牛羊。fù yā xiān lǎo zhì,piāo lún jí niú yáng。
馀粮讵能久,岁晚忧糟糠。yú liáng jù néng jiǔ,suì wǎn yōu zāo kāng。
天灾非妄行,人事密有偿。tiān zāi fēi wàng xíng,rén shì mì yǒu cháng。
嗟哉竟未悟,自谓予不戕。jiē zāi jìng wèi wù,zì wèi yǔ bù qiāng。
造祸未有害,无辜辄先伤。zào huò wèi yǒu hài,wú gū zhé xiān shāng。
箪瓢吾何忧,作诗热中肠。dān piáo wú hé yōu,zuò shī rè zhōng cháng。

初筑南斋

苏辙

我老不自量,筑室盈百间。wǒ lǎo bù zì liàng,zhù shì yíng bǎi jiān。
旧屋收半料,新材伐他山。jiù wū shōu bàn liào,xīn cái fá tā shān。
盎中粟将尽,橐中金亦殚。àng zhōng sù jiāng jǐn,tuó zhōng jīn yì dān。
凉风八月高,扶架起南边。liáng fēng bā yuè gāo,fú jià qǐ nán biān。
首成遗老斋,愿与客周旋。shǒu chéng yí lǎo zhāi,yuàn yǔ kè zhōu xuán。
古桧长百尺,翠竹森千竿。gǔ guì zhǎng bǎi chǐ,cuì zhú sēn qiān gān。
隔城过清颍,有井皆甘泉。gé chéng guò qīng yǐng,yǒu jǐng jiē gān quán。
平生隐居念,眷眷在山川。píng shēng yǐn jū niàn,juàn juàn zài shān chuān。
谁言白发年,有作竟不然。shuí yán bái fā nián,yǒu zuò jìng bù rán。
我本师瞿昙,所遇无不安。wǒ běn shī qú tán,suǒ yù wú bù ān。
诸子知我怀,勉更求榱椽。zhū zi zhī wǒ huái,miǎn gèng qiú cuī chuán。
堂成铺莞簟,无梦但安眠。táng chéng pù guǎn diàn,wú mèng dàn ān mián。

酿重阳酒

苏辙

家人欲酿重阳酒,香曲甘泉家自有。jiā rén yù niàng zhòng yáng jiǔ,xiāng qū gān quán jiā zì yǒu。
黄花抱蕊有佳思,金火未调无好手。huáng huā bào ruǐ yǒu jiā sī,jīn huǒ wèi diào wú hǎo shǒu。
老奴但欲致村酤,小婢争言试三斗。lǎo nú dàn yù zhì cūn gū,xiǎo bì zhēng yán shì sān dòu。
我年七十似童儿,逢节欢欣事从厚。wǒ nián qī shí shì tóng ér,féng jié huān xīn shì cóng hòu。
廪粟已空豆方实,羔豚虽贵鱼可取。lǐn sù yǐ kōng dòu fāng shí,gāo tún suī guì yú kě qǔ。
病嫌秋雨难为腹,老咽馋涎空有口。bìng xián qiū yǔ nán wèi fù,lǎo yàn chán xián kōng yǒu kǒu。
折花谁是送酒人,来客但有邻家父。zhé huā shuí shì sòng jiǔ rén,lái kè dàn yǒu lín jiā fù。
闭门一醉莫问渠,巷争不用缨冠救。bì mén yī zuì mò wèn qú,xiàng zhēng bù yòng yīng guān jiù。

久雨

苏辙

云低气尚浊,雨细泥益深。yún dī qì shàng zhuó,yǔ xì ní yì shēn。
经旬势不止,晚稼日已侵。jīng xún shì bù zhǐ,wǎn jià rì yǐ qīn。
闲居赖田食,忧如老农心。xián jū lài tián shí,yōu rú lǎo nóng xīn。
堆场欲生耳,栖亩将陆沉。duī chǎng yù shēng ěr,qī mǔ jiāng lù chén。
常赋虽半释,杂科起相寻。cháng fù suī bàn shì,zá kē qǐ xiāng xún。
凶年每多暴,此忧及山林。xiōng nián měi duō bào,cǐ yōu jí shān lín。
号呼天不闻,有言不如喑。hào hū tiān bù wén,yǒu yán bù rú yīn。
愿见云解脱,秋阳破群阴。yuàn jiàn yún jiě tuō,qiū yáng pò qún yīn。

方筑西轩穿地得怪石

苏辙

卞氏平日本富家,庭中怪石蹲麇麚。biàn shì píng rì běn fù jiā,tíng zhōng guài shí dūn jūn jiā。
子孙分散不复惜,排弃坑谷埋泥沙。zi sūn fēn sàn bù fù xī,pái qì kēng gǔ mái ní shā。
一株跃出随畚锸,知我开轩方种花。yī zhū yuè chū suí běn chā,zhī wǒ kāi xuān fāng zhǒng huā。
颓然远岭垂涧壑,豁然洞穴通烟霞。tuí rán yuǎn lǐng chuí jiàn hè,huō rán dòng xué tōng yān xiá。
十夫徙置幸不远,轩前桐柏阴交加。shí fū xǐ zhì xìng bù yuǎn,xuān qián tóng bǎi yīn jiāo jiā。
我家旧隐久不到,小池尺水三流槎。wǒ jiā jiù yǐn jiǔ bù dào,xiǎo chí chǐ shuǐ sān liú chá。
少年旋绕看不足,时呼野老来煎茶。shǎo nián xuán rào kàn bù zú,shí hū yě lǎo lái jiān chá。
老人得此且自慰,更访馀石探幽遐。lǎo rén dé cǐ qiě zì wèi,gèng fǎng yú shí tàn yōu xiá。

肺病

苏辙

肺病比不作,屈信三十年。fèi bìng bǐ bù zuò,qū xìn sān shí nián。
今年胡为尔,呀然上冲咽。jīn nián hú wèi ěr,ya rán shàng chōng yàn。
寒冰未易温,死灰谁使然。hán bīng wèi yì wēn,sǐ huī shuí shǐ rán。
医言无庸怪,此理环无端。yī yán wú yōng guài,cǐ lǐ huán wú duān。
少年少戕败,今日存精坚。shǎo nián shǎo qiāng bài,jīn rì cún jīng jiān。
假年复除害,非人岂非天。jiǎ nián fù chú hài,fēi rén qǐ fēi tiān。

风雪

苏辙

冬温未宜人,风雪中夜止。dōng wēn wèi yí rén,fēng xuě zhōng yè zhǐ。
疾雷略吾窗,轻冰入吾被。jí léi lüè wú chuāng,qīng bīng rù wú bèi。
病去适三日,惊起存一气。bìng qù shì sān rì,jīng qǐ cún yī qì。
心安气亦安,二物本非二。xīn ān qì yì ān,èr wù běn fēi èr。
皎然一寸灯,下烛九泉底。jiǎo rán yī cùn dēng,xià zhú jiǔ quán dǐ。
物来无不应,物去未尝昧。wù lái wú bù yīng,wù qù wèi cháng mèi。
恨我俗缘深,挠此古佛智。hèn wǒ sú yuán shēn,náo cǐ gǔ fú zhì。
医来视六脉,六脉非昔比。yī lái shì liù mài,liù mài fēi xī bǐ。

买炭

苏辙

苦寒搜病骨,丝纩莫能御。kǔ hán sōu bìng gǔ,sī kuàng mò néng yù。
析薪燎枯竹,勃郁烟充宇。xī xīn liáo kū zhú,bó yù yān chōng yǔ。
西山古松栎,材大招斤斧。xī shān gǔ sōng lì,cái dà zhāo jīn fǔ。
根槎委溪谷,龙伏熊虎踞。gēn chá wěi xī gǔ,lóng fú xióng hǔ jù。
挑抉靡遗馀,陶穴付一炬。tiāo jué mí yí yú,táo xué fù yī jù。
积火变深黳,牙角犹愤怒。jī huǒ biàn shēn yī,yá jiǎo yóu fèn nù。
老翁拥破毡,正昼出无屦。lǎo wēng yōng pò zhān,zhèng zhòu chū wú jù。
百钱不满篮,一坐幸至莫。bǎi qián bù mǎn lán,yī zuò xìng zhì mò。
御炉岁增贡,圆直中常度。yù lú suì zēng gòng,yuán zhí zhōng cháng dù。
闾阎不敢售,根节姑付汝。lǘ yán bù gǎn shòu,gēn jié gū fù rǔ。
升平百年后,地力已难富。shēng píng bǎi nián hòu,dì lì yǐ nán fù。
知夸不知啬,俯首欲谁诉。zhī kuā bù zhī sè,fǔ shǒu yù shuí sù。
百物今尽然,岂为一炭故。bǎi wù jīn jǐn rán,qǐ wèi yī tàn gù。
我老或不及,预为子孙惧。wǒ lǎo huò bù jí,yù wèi zi sūn jù。

欲雪

苏辙

今年麦中熟,饼饵不充口。jīn nián mài zhōng shú,bǐng ěr bù chōng kǒu。
老农畏冬旱,薄雪未覆亩。lǎo nóng wèi dōng hàn,báo xuě wèi fù mǔ。
骄阳引狂风,三白知应否。jiāo yáng yǐn kuáng fēng,sān bái zhī yīng fǒu。
久晴车牛通,薪炭家家有。jiǔ qíng chē niú tōng,xīn tàn jiā jiā yǒu。
唯有口腹忧,此病谁能救。wéi yǒu kǒu fù yōu,cǐ bìng shuí néng jiù。
达官例谋身,一醉日自富。dá guān lì móu shēn,yī zuì rì zì fù。
尚应天悯人,云族朝来厚。shàng yīng tiān mǐn rén,yún zú cháo lái hòu。
飞花得盈尺,一麦可平取。fēi huā dé yíng chǐ,yī mài kě píng qǔ。

那吒

苏辙

北方天王有狂子,只知拜佛不拜父。běi fāng tiān wáng yǒu kuáng zi,zhǐ zhī bài fú bù bài fù。
佛知其愚难教语,宝塔令父左手举。fú zhī qí yú nán jiào yǔ,bǎo tǎ lìng fù zuǒ shǒu jǔ。
儿来见佛头辄俯,且与拜父略相似。ér lái jiàn fú tóu zhé fǔ,qiě yǔ bài fù lüè xiāng shì。
佛如优昙难值遇,见者闻道出生死。fú rú yōu tán nán zhí yù,jiàn zhě wén dào chū shēng sǐ。
嗟尔何为独如此,业果已定磨不去。jiē ěr hé wèi dú rú cǐ,yè guǒ yǐ dìng mó bù qù。
佛灭到今千万祀,只在江湖挽船处。fú miè dào jīn qiān wàn sì,zhǐ zài jiāng hú wǎn chuán chù。

久旱府中取虎头骨投邢山潭水得雨戏作

苏辙

邢山潭中黑色龙,经年懒卧泥沙中。xíng shān tán zhōng hēi sè lóng,jīng nián lǎn wò ní shā zhōng。
嵩阳山中白额虎,何年一箭肉为土。sōng yáng shān zhōng bái é hǔ,hé nián yī jiàn ròu wèi tǔ。
龙虽生,虎虽死,天然猛气略相似,生不益人死何负。lóng suī shēng,hǔ suī sǐ,tiān rán měng qì lüè xiāng shì,shēng bù yì rén sǐ hé fù。
虎头枯骨金石坚,投骨潭中潭水旋。hǔ tóu kū gǔ jīn shí jiān,tóu gǔ tán zhōng tán shuǐ xuán。
龙知虎猛心已愧,虎知龙懒自增气。lóng zhī hǔ měng xīn yǐ kuì,hǔ zhī lóng lǎn zì zēng qì。
山前一战风雨交,父老晓起看麦苗。shān qián yī zhàn fēng yǔ jiāo,fù lǎo xiǎo qǐ kàn mài miáo。
君不见岐山死诸葛,真能奔走生仲达。jūn bù jiàn qí shān sǐ zhū gé,zhēn néng bēn zǒu shēng zhòng dá。

春无雷

苏辙

经冬无雪麦不死,秋雨过多深入土。jīng dōng wú xuě mài bù sǐ,qiū yǔ guò duō shēn rù tǔ。
人言来岁定无麦,农父掉头笑不许。rén yán lái suì dìng wú mài,nóng fù diào tóu xiào bù xǔ。
清明雨足麦欣欣,旋敕奴婢修破囷。qīng míng yǔ zú mài xīn xīn,xuán chì nú bì xiū pò qūn。
大麦过期当半熟,小麦未晚犹十分。dà mài guò qī dāng bàn shú,xiǎo mài wèi wǎn yóu shí fēn。
东家西舍发陈积,十钱一饼犹难得。dōng jiā xī shě fā chén jī,shí qián yī bǐng yóu nán dé。
向来天公不为人,市人半是沟中瘠。xiàng lái tiān gōng bù wèi rén,shì rén bàn shì gōu zhōng jí。
前望麦熟一月期,老稚相劝聊忍饥。qián wàng mài shú yī yuè qī,lǎo zhì xiāng quàn liáo rěn jī。
谁令伏枕作寒热,囊中无钱谁肯医。shuí lìng fú zhěn zuò hán rè,náng zhōng wú qián shuí kěn yī。
天公爱人何所吝,一春雨作雷不震。tiān gōng ài rén hé suǒ lìn,yī chūn yǔ zuò léi bù zhèn。
雷声一起百妖除,病人起舞不须扶。léi shēng yī qǐ bǎi yāo chú,bìng rén qǐ wǔ bù xū fú。

八玺

苏辙

秦人一玺十五城,百二十城当八玺。qín rén yī xǐ shí wǔ chéng,bǎi èr shí chéng dāng bā xǐ。
元日临轩组绶新,君臣相顾无穷喜。yuán rì lín xuān zǔ shòu xīn,jūn chén xiāng gù wú qióng xǐ。
九鼎峥嵘夏禹馀,八玺错落古所无。jiǔ dǐng zhēng róng xià yǔ yú,bā xǐ cuò luò gǔ suǒ wú。
古人鄙陋今人笑,父老不惯空惊呼。gǔ rén bǐ lòu jīn rén xiào,fù lǎo bù guàn kōng jīng hū。

夏至后得雨

苏辙

天惟不穷人,旱甚雨辄至。tiān wéi bù qióng rén,hàn shén yǔ zhé zhì。
麦乾春泽匝,禾槁夏雷坠。mài qián chūn zé zā,hé gǎo xià léi zhuì。
一年失二雨,廪实真不继。yī nián shī èr yǔ,lǐn shí zhēn bù jì。
我穷本人穷,得饱天所畀。wǒ qióng běn rén qióng,dé bǎo tiān suǒ bì。
夺禄十五年,有田颍川涘。duó lù shí wǔ nián,yǒu tián yǐng chuān sì。
躬耕力不足,分穫中自愧。gōng gēng lì bù zú,fēn huò zhōng zì kuì。
馀功治室庐,弃积沾狗彘。yú gōng zhì shì lú,qì jī zhān gǒu zhì。
久养无用身,未识彼天意。jiǔ yǎng wú yòng shēn,wèi shí bǐ tiān yì。

迟往泉店杀麦

苏辙

罢民不耕穫,岂利有攸往。bà mín bù gēng huò,qǐ lì yǒu yōu wǎng。
古人为我言,许此亦无妄。gǔ rén wèi wǒ yán,xǔ cǐ yì wú wàng。
一冬免锄犁,二麦盈瓮盎。yī dōng miǎn chú lí,èr mài yíng wèng àng。
火老金尚伏,雨过筑场壤。huǒ lǎo jīn shàng fú,yǔ guò zhù chǎng rǎng。
邻家助伯亚,苍耳割榛莽。lín jiā zhù bó yà,cāng ěr gē zhēn mǎng。
朝阳得终日,经岁可无恙。cháo yáng dé zhōng rì,jīng suì kě wú yàng。
老夫终病慵,长子幸可仗。lǎo fū zhōng bìng yōng,zhǎng zi xìng kě zhàng。
劬劳慎勿厌,饼饵家共享。qú láo shèn wù yàn,bǐng ěr jiā gòng xiǎng。
秋田雨初足,已作丰熟想。qiū tián yǔ chū zú,yǐ zuò fēng shú xiǎng。
归来报好音,相对开腊酿。guī lái bào hǎo yīn,xiāng duì kāi là niàng。

夏夜对月

苏辙

大火直南方,万物委炉炭。dà huǒ zhí nán fāng,wàn wù wěi lú tàn。
微雪吐凉月,中夜初一浣。wēi xuě tǔ liáng yuè,zhōng yè chū yī huàn。
老人气如缕,枕簟亦流汗。lǎo rén qì rú lǚ,zhěn diàn yì liú hàn。
披衣绕中庭,星斗嘒相粲。pī yī rào zhōng tíng,xīng dòu huì xiāng càn。
鸣蜩思清露,抱叶一长叹。míng tiáo sī qīng lù,bào yè yī zhǎng tàn。
栖鹊亦未安,绕树再三转。qī què yì wèi ān,rào shù zài sān zhuǎn。
我生仰田食,候雨占云汉。wǒ shēng yǎng tián shí,hòu yǔ zhàn yún hàn。
枵然未可期,无食终谁怨。xiāo rán wèi kě qī,wú shí zhōng shuí yuàn。
褰帷竟不寐,夜气净如练。qiān wéi jìng bù mèi,yè qì jìng rú liàn。
爱之不忍触,惟恐朝来散。ài zhī bù rěn chù,wéi kǒng cháo lái sàn。

千叶白莲花

苏辙

莲花生淤泥,净色比天女。lián huā shēng yū ní,jìng sè bǐ tiān nǚ。
临池见千叶,谪堕问何故。lín chí jiàn qiān yè,zhé duò wèn hé gù。
空明世无匹,银瓶送佛所。kōng míng shì wú pǐ,yín píng sòng fú suǒ。
清泉养芳洁,为我三日住。qīng quán yǎng fāng jié,wèi wǒ sān rì zhù。
蔫然落宝床,应返梵天去。niān rán luò bǎo chuáng,yīng fǎn fàn tiān qù。

遗老斋绝句十二首

苏辙

杜门本畏人,门开自无客。dù mén běn wèi rén,mén kāi zì wú kè。
孤坐忽三年,心空无一物。gū zuò hū sān nián,xīn kōng wú yī wù。

遗老斋绝句十二首

苏辙

众音入我耳,诸色过吾目。zhòng yīn rù wǒ ěr,zhū sè guò wú mù。
闻见长历然,灵源不受触。wén jiàn zhǎng lì rán,líng yuán bù shòu chù。