古诗词

为兄轼下狱上书

苏辙

臣闻困急而呼天,疾痛而呼父母者,人之至情也。chén wén kùn jí ér hū tiān,jí tòng ér hū fù mǔ zhě,rén zhī zhì qíng yě。
臣虽草芥之微,而有危迫之恳,惟天地父母哀而怜之。chén suī cǎo jiè zhī wēi,ér yǒu wēi pò zhī kěn,wéi tiān dì fù mǔ āi ér lián zhī。
臣早失怙恃,惟兄轼一人相须为命。chén zǎo shī hù shì,wéi xiōng shì yī rén xiāng xū wèi mìng。
今者窃闻其得罪,逮捕赴狱,举家惊号,忧在不测。jīn zhě qiè wén qí dé zuì,dǎi bǔ fù yù,jǔ jiā jīng hào,yōu zài bù cè。
臣窃思念轼居家在官,无大过恶。chén qiè sī niàn shì jū jiā zài guān,wú dà guò è。
惟是赋性愚直,好谈古今得失,前后上章论事,其言不一。wéi shì fù xìng yú zhí,hǎo tán gǔ jīn dé shī,qián hòu shàng zhāng lùn shì,qí yán bù yī。
陛下圣德广大,不加谴责。bì xià shèng dé guǎng dà,bù jiā qiǎn zé。
轼狂狷寡虑,窃恃天地包含之恩,不自抑畏。shì kuáng juàn guǎ lǜ,qiè shì tiān dì bāo hán zhī ēn,bù zì yì wèi。
顷年通判杭州及知密州日,每遇物托兴,作为歌诗,语或轻发。qǐng nián tōng pàn háng zhōu jí zhī mì zhōu rì,měi yù wù tuō xīng,zuò wèi gē shī,yǔ huò qīng fā。
向者曾经臣寮缴进,陛下置而不问。xiàng zhě céng jīng chén liáo jiǎo jìn,bì xià zhì ér bù wèn。
轼感荷恩贷,自此深自悔咎,不敢复有所为,但其旧诗已自传播。shì gǎn hé ēn dài,zì cǐ shēn zì huǐ jiù,bù gǎn fù yǒu suǒ wèi,dàn qí jiù shī yǐ zì chuán bō。
臣诚哀轼愚于自信,不知文字轻易,迹涉不逊。chén chéng āi shì yú yú zì xìn,bù zhī wén zì qīng yì,jì shè bù xùn。
虽改过自新,而已陷于刑辟,不可救止。suī gǎi guò zì xīn,ér yǐ xiàn yú xíng pì,bù kě jiù zhǐ。
轼之将就逮也,使谓臣曰:「轼早衰多病,必死于牢狱,死固分也。shì zhī jiāng jiù dǎi yě,shǐ wèi chén yuē shì zǎo shuāi duō bìng,bì sǐ yú láo yù,sǐ gù fēn yě。
然所恨者,少抱有为之志,而遇不世出之主,虽龃龉于当年,终欲效尺寸于晚节。rán suǒ hèn zhě,shǎo bào yǒu wèi zhī zhì,ér yù bù shì chū zhī zhǔ,suī jǔ yǔ yú dāng nián,zhōng yù xiào chǐ cùn yú wǎn jié。
今遇此祸,虽欲改过自新,洗心以事明主,其道无由。jīn yù cǐ huò,suī yù gǎi guò zì xīn,xǐ xīn yǐ shì míng zhǔ,qí dào wú yóu。
况立朝最孤,左右亲近,必无为言者。kuàng lì cháo zuì gū,zuǒ yòu qīn jìn,bì wú wèi yán zhě。
惟兄弟之亲,试求哀于陛下而已。wéi xiōng dì zhī qīn,shì qiú āi yú bì xià ér yǐ。
」臣窃哀其志,不胜手足之情,故为冒死一言。chén qiè āi qí zhì,bù shèng shǒu zú zhī qíng,gù wèi mào sǐ yī yán。
昔汉淳于公得罪,其女子缇萦请没为官婢,以赎其父,汉文因之遂罢肉刑。xī hàn chún yú gōng dé zuì,qí nǚ zi tí yíng qǐng méi wèi guān bì,yǐ shú qí fù,hàn wén yīn zhī suì bà ròu xíng。
今臣蝼蚁之诚,虽万万不及缇萦,而陛下聪明仁圣,过于汉文远甚。jīn chén lóu yǐ zhī chéng,suī wàn wàn bù jí tí yíng,ér bì xià cōng míng rén shèng,guò yú hàn wén yuǎn shén。
臣欲乞纳在身官以赎兄轼,非敢望末减其罪,但得免下狱死为幸。chén yù qǐ nà zài shēn guān yǐ shú xiōng shì,fēi gǎn wàng mò jiǎn qí zuì,dàn dé miǎn xià yù sǐ wèi xìng。
兄轼所犯,若显有文字,必不敢拒抗不承,以重得罪。xiōng shì suǒ fàn,ruò xiǎn yǒu wén zì,bì bù gǎn jù kàng bù chéng,yǐ zhòng dé zuì。
若蒙陛下哀怜,赦其万死,使得出于牢狱,则死而复生,宜何以报?臣愿与兄轼,洗心改过,粉骨报效,惟陛下所使,死而后已。ruò méng bì xià āi lián,shè qí wàn sǐ,shǐ dé chū yú láo yù,zé sǐ ér fù shēng,yí hé yǐ bào?chén yuàn yǔ xiōng shì,xǐ xīn gǎi guò,fěn gǔ bào xiào,wéi bì xià suǒ shǐ,sǐ ér hòu yǐ。
臣不胜孤危迫切,无所告诉,归诚陛下。chén bù shèng gū wēi pò qiè,wú suǒ gào sù,guī chéng bì xià。
惟宽其狂妄,特许所乞。wéi kuān qí kuáng wàng,tè xǔ suǒ qǐ。
臣无任祈天请命激切陨越之至。chén wú rèn qí tiān qǐng mìng jī qiè yǔn yuè zhī zhì。
苏辙

苏辙

苏辙(1039—1112年),字子由,汉族,眉州眉山(今属四川)人。嘉祐二年(1057)与其兄苏轼同登进士科。神宗朝,为制置三司条例司属官。因反对王安石变法,出为河南推官。哲宗时,召为秘书省校书郎。元祐元年为右司谏,历官御史中丞、尚书右丞、门下侍郎因事忤哲宗及元丰诸臣,出知汝州,贬筠州、再谪雷州安置,移循州。徽宗立,徙永州、岳州复太中大夫,又降居许州,致仕。自号颍滨遗老。卒,谥文定。唐宋八大家之一,与父洵、兄轼齐名,合称三苏。 苏辙的作品>>

猜您喜欢

冬至雪

苏辙

旱久魃不死,连阴未成雪。hàn jiǔ bá bù sǐ,lián yīn wèi chéng xuě。
微阳九地来,颠风三日发。wēi yáng jiǔ dì lái,diān fēng sān rì fā。
父老窃相语,号令风为节。fù lǎo qiè xiāng yǔ,hào lìng fēng wèi jié。
讲武罢冬夫,畿甸休保甲。jiǎng wǔ bà dōng fū,jī diān xiū bǎo jiǎ。
累囚出死地,冗官去烦杂。lèi qiú chū sǐ dì,rǒng guān qù fán zá。
手诏可人心,吾君信明哲。shǒu zhào kě rén xīn,wú jūn xìn míng zhé。
风频雪犹吝,来岁恐无麦。fēng pín xuě yóu lìn,lái suì kǒng wú mài。
天公听一言,惟幸早诛魃。tiān gōng tīng yī yán,wéi xìng zǎo zhū bá。

春后望雪

苏辙

秋雨仅熟禾,冬雪不掩块。qiū yǔ jǐn shú hé,dōng xuě bù yǎn kuài。
温风搜麦根,天意欲为害。wēn fēng sōu mài gēn,tiān yì yù wèi hài。
老农强推测,妄谓春当改。lǎo nóng qiáng tuī cè,wàng wèi chūn dāng gǎi。
三阳已换节,六出尚茫昧。sān yáng yǐ huàn jié,liù chū shàng máng mèi。
朝看扶桑暾,夜听土囊噫。cháo kàn fú sāng tūn,yè tīng tǔ náng yī。
仓场久空竭,榆枣方伐卖。cāng chǎng jiǔ kōng jié,yú zǎo fāng fá mài。
丁夫病风热,孺子作疮疥。dīng fū bìng fēng rè,rú zi zuò chuāng jiè。
无知此何辜,得罪彼有在。wú zhī cǐ hé gū,dé zuì bǐ yǒu zài。
造物伊谁憎,亦复自无奈。zào wù yī shuí zēng,yì fù zì wú nài。
慎勿翻雪海,冻馁无疆界。shèn wù fān xuě hǎi,dòng něi wú jiāng jiè。

除夜

苏辙

年更六十七,旬满三百六。nián gèng liù shí qī,xún mǎn sān bǎi liù。
俯仰定何为,万事如转毂。fǔ yǎng dìng hé wèi,wàn shì rú zhuǎn gǔ。
禅心澹不起,非人自歌哭。chán xīn dàn bù qǐ,fēi rén zì gē kū。
芸芸初莫御,势尽行将复。yún yún chū mò yù,shì jǐn xíng jiāng fù。
学道道可成,无心心每足。xué dào dào kě chéng,wú xīn xīn měi zú。
守岁听儿曹,自笑未免俗。shǒu suì tīng ér cáo,zì xiào wèi miǎn sú。

喜雨

苏辙

历时书不雨,此法存春秋。lì shí shū bù yǔ,cǐ fǎ cún chūn qiū。
我请诛旱魃,天公信闻不。wǒ qǐng zhū hàn bá,tiān gōng xìn wén bù。
魃去未出门,油云裹嵩丘。bá qù wèi chū mén,yóu yún guǒ sōng qiū。
蒙蒙三日雨,入土如膏流。méng méng sān rì yǔ,rù tǔ rú gāo liú。
二麦返生意,百草萌芽抽。èr mài fǎn shēng yì,bǎi cǎo méng yá chōu。
农夫但相贺,漫不知其由。nóng fū dàn xiāng hè,màn bù zhī qí yóu。
魃来有巢穴,遗卵遍九州。bá lái yǒu cháo xué,yí luǎn biàn jiǔ zhōu。
一扫不能尽,馀孽未遽休。yī sǎo bù néng jǐn,yú niè wèi jù xiū。
安得风雨师,速遣雷霆搜。ān dé fēng yǔ shī,sù qiǎn léi tíng sōu。
众魃诚已去,秋成傥无忧。zhòng bá chéng yǐ qù,qiū chéng tǎng wú yōu。

新火

苏辙

百口共一灶,终年事烹煎。bǎi kǒu gòng yī zào,zhōng nián shì pēng jiān。
力耕饲饥馋,灶敝火亦烦。lì gēng sì jī chán,zào bì huǒ yì fán。
昨日一百五,老稚俱食寒。zuó rì yī bǎi wǔ,lǎo zhì jù shí hán。
呼童戛枯竹,粲然吐青烟。hū tóng jiá kū zhú,càn rán tǔ qīng yān。
适从何方来,荧荧百家传。shì cóng hé fāng lái,yíng yíng bǎi jiā chuán。
性火出真空,应量曾无边。xìng huǒ chū zhēn kōng,yīng liàng céng wú biān。
老病何所求,石瓶煮寒泉。lǎo bìng hé suǒ qiú,shí píng zhǔ hán quán。
敛为一夫用,无心固当然。liǎn wèi yī fū yòng,wú xīn gù dāng rán。

次韵和人咏酴醾

苏辙

蜀中酴醾生如积,开落春风山寂寂。shǔ zhōng tú mí shēng rú jī,kāi luò chūn fēng shān jì jì。
已怜正发香晻暧,犹爱未开光的皪。yǐ lián zhèng fā xiāng àn ài,yóu ài wèi kāi guāng de lì。
半垂野水弱如坠,直上长松勇无敌。bàn chuí yě shuǐ ruò rú zhuì,zhí shàng zhǎng sōng yǒng wú dí。
风中娜娜应数丈,月下煌煌真一色。fēng zhōng nà nà yīng shù zhàng,yuè xià huáng huáng zhēn yī sè。
故园闻道开愈繁,老人自恨归无日。gù yuán wén dào kāi yù fán,lǎo rén zì hèn guī wú rì。
百花已过春欲莫,燕坐绳床空数息。bǎi huā yǐ guò chūn yù mò,yàn zuò shéng chuáng kōng shù xī。
朝来满把得幽香,案头乱插铜瓶湿。cháo lái mǎn bǎ dé yōu xiāng,àn tóu luàn chā tóng píng shī。
一番花蕊转头空,谁能往问天台拾。yī fān huā ruǐ zhuǎn tóu kōng,shuí néng wǎng wèn tiān tái shí。

闲居五咏杜门

苏辙

可怜杜门久,不觉杜门非。kě lián dù mén jiǔ,bù jué dù mén fēi。
床锐日日销,髀肉年年肥。chuáng ruì rì rì xiāo,bì ròu nián nián féi。
眼暗书罢读,肺病酒亦稀。yǎn àn shū bà dú,fèi bìng jiǔ yì xī。
经年客不至,不冠仍不衣。jīng nián kè bù zhì,bù guān réng bù yī。
视听了不昧,色声久已微。shì tīng le bù mèi,sè shēng jiǔ yǐ wēi。
终然浑为一,谁言我无归。zhōng rán hún wèi yī,shuí yán wǒ wú guī。

闲居五咏杜门

苏辙

少年常病肺,纳息肺自敛。shǎo nián cháng bìng fèi,nà xī fèi zì liǎn。
灵液洗昏烦,百药无此验。líng yè xǐ hūn fán,bǎi yào wú cǐ yàn。
尔来观坐忘,一语顿非渐。ěr lái guān zuò wàng,yī yǔ dùn fēi jiàn。
道妙有至力,端能破诸暗。dào miào yǒu zhì lì,duān néng pò zhū àn。
跏趺百无营,纯白乃受染。jiā fū bǎi wú yíng,chún bái nǎi shòu rǎn。
至人不妄言,此说岂吾僭。zhì rén bù wàng yán,cǐ shuō qǐ wú jiàn。

闲居五咏杜门

苏辙

习气不易除,书魔闲即至。xí qì bù yì chú,shū mó xián jí zhì。
图史纷满前,展卷辄忘睡。tú shǐ fēn mǎn qián,zhǎn juǎn zhé wàng shuì。
古今浩无垠,得失同一轨。gǔ jīn hào wú yín,dé shī tóng yī guǐ。
前人已不悟,今人复如此。qián rén yǐ bù wù,jīn rén fù rú cǐ。
悯然嫠妇忧,嗟哉肉食鄙。mǐn rán lí fù yōu,jiē zāi ròu shí bǐ。
掩卷勿重陈,恸哭伤人气。yǎn juǎn wù zhòng chén,tòng kū shāng rén qì。

闲居五咏杜门

苏辙

我老未有宅,诸子以为言。wǒ lǎo wèi yǒu zhái,zhū zi yǐ wèi yán。
东家欲迁去,馀积尚可捐。dōng jiā yù qiān qù,yú jī shàng kě juān。
一费岂不病,百口傥获安。yī fèi qǐ bù bìng,bǎi kǒu tǎng huò ān。
田家伐榆枣,赋役输缗钱。tián jiā fá yú zǎo,fù yì shū mín qián。
长大可双栋,琐细堪尺椽。zhǎng dà kě shuāng dòng,suǒ xì kān chǐ chuán。
生理付儿曹,老幸食且眠。shēng lǐ fù ér cáo,lǎo xìng shí qiě mián。

闲居五咏杜门

苏辙

前年买南园,本为一亩竹。qián nián mǎi nán yuán,běn wèi yī mǔ zhú。
稍去千百竿,欲广西南屋。shāo qù qiān bǎi gān,yù guǎng xī nán wū。
本心初不尔,百口居未足。běn xīn chū bù ěr,bǎi kǒu jū wèi zú。
黾勉斤斧馀,惭愧琅玕绿。mǐn miǎn jīn fǔ yú,cán kuì láng gān lǜ。
东园有馀地,补种何年复。dōng yuán yǒu yú dì,bǔ zhǒng hé nián fù。
凛凛岁寒姿,馀木非此族。lǐn lǐn suì hán zī,yú mù fēi cǐ zú。

次迟韵示陈天倪秀才侄孙元老主簿

苏辙

茅檐有佳客,肃肃清风兴。máo yán yǒu jiā kè,sù sù qīng fēng xīng。
吾孙成均来,左右皆良朋。wú sūn chéng jūn lái,zuǒ yòu jiē liáng péng。
为怜众兄弟,将冠未有称。wèi lián zhòng xiōng dì,jiāng guān wèi yǒu chēng。
条枚失熂燎,中林化薪蒸。tiáo méi shī xì liáo,zhōng lín huà xīn zhēng。
老夫方苦贫,不办酒如渑。lǎo fū fāng kǔ pín,bù bàn jiǔ rú miǎn。
夏田已失麦,种豆喜多蝇。xià tián yǐ shī mài,zhǒng dòu xǐ duō yíng。
何以待君子,箪瓢容一升。hé yǐ dài jūn zi,dān piáo róng yī shēng。
君来岂非误,门庭冷如冰。jūn lái qǐ fēi wù,mén tíng lěng rú bīng。

再次前韵示元老

苏辙

豪杰多自悟,不待文王兴。háo jié duō zì wù,bù dài wén wáng xīng。
四方有馀师,十室岂无朋。sì fāng yǒu yú shī,shí shì qǐ wú péng。
我老不知时,早岁谁误称。wǒ lǎo bù zhī shí,zǎo suì shuí wù chēng。
归来理茅屋,对客食藜蒸。guī lái lǐ máo wū,duì kè shí lí zhēng。
遇渴即饮水,何尝问淄渑。yù kě jí yǐn shuǐ,hé cháng wèn zī miǎn。
冠裳强包裹,毁誉如飞蝇。guān shang qiáng bāo guǒ,huǐ yù rú fēi yíng。
植根久已尔,苕颖日自升。zhí gēn jiǔ yǐ ěr,sháo yǐng rì zì shēng。
忘我亦忘法,无冰知消冰。wàng wǒ yì wàng fǎ,wú bīng zhī xiāo bīng。

逊往泉城穫麦

苏辙

少年食稻不食粟,老居颍川稻不足。shǎo nián shí dào bù shí sù,lǎo jū yǐng chuān dào bù zú。
人言小麦胜西川,雪花落磨煮成玉。rén yán xiǎo mài shèng xī chuān,xuě huā luò mó zhǔ chéng yù。
冷淘槐叶冰上齿,汤饼羊羹火入腹。lěng táo huái yè bīng shàng chǐ,tāng bǐng yáng gēng huǒ rù fù。
五年随俗粗得饱,晨朝稻米才供粥。wǔ nián suí sú cū dé bǎo,chén cháo dào mǐ cái gōng zhōu。
儿曹知我老且馋,触热泉城正三伏。ér cáo zhī wǒ lǎo qiě chán,chù rè quán chéng zhèng sān fú。
田家有信呼即来,亭午驱牛汗如浴。tián jiā yǒu xìn hū jí lái,tíng wǔ qū niú hàn rú yù。
吾儿生来读书史,不惯田间争斗斛。wú ér shēng lái dú shū shǐ,bù guàn tián jiān zhēng dòu hú。
今年久旱麦粒细,及半罢休饶老宿。jīn nián jiǔ hàn mài lì xì,jí bàn bà xiū ráo lǎo sù。
归来烂熳煞苍耳,来岁未知还尔熟。guī lái làn màn shā cāng ěr,lái suì wèi zhī hái ěr shú。
百口且留终岁储,贫交强半仓无谷。bǎi kǒu qiě liú zhōng suì chǔ,pín jiāo qiáng bàn cāng wú gǔ。

酿重阳酒

苏辙

风前隔年曲,瓮里重阳酒。fēng qián gé nián qū,wèng lǐ zhòng yáng jiǔ。
适从台无馈,饮啜不濡口。shì cóng tái wú kuì,yǐn chuài bù rú kǒu。
秋尝日已迫,收拾烦主妇。qiū cháng rì yǐ pò,shōu shí fán zhǔ fù。
仰空露成霜,搴庭菊将秀。yǎng kōng lù chéng shuāng,qiān tíng jú jiāng xiù。
金微火犹壮,未可多覆篰。jīn wēi huǒ yóu zhuàng,wèi kě duō fù bù。
唧唧候鸣声,涓涓报初溜。jī jī hòu míng shēng,juān juān bào chū liū。
轻巾漉糟脚,寒泉养罂缶。qīng jīn lù zāo jiǎo,hán quán yǎng yīng fǒu。
谁来共嘉节,但约邻人父。shuí lái gòng jiā jié,dàn yuē lín rén fù。
生理正艰难,一醉陶衰朽。shēng lǐ zhèng jiān nán,yī zuì táo shuāi xiǔ。
他年或丰馀,此味恐无有。tā nián huò fēng yú,cǐ wèi kǒng wú yǒu。