古诗词

为兄轼下狱上书

苏辙

臣闻困急而呼天,疾痛而呼父母者,人之至情也。chén wén kùn jí ér hū tiān,jí tòng ér hū fù mǔ zhě,rén zhī zhì qíng yě。
臣虽草芥之微,而有危迫之恳,惟天地父母哀而怜之。chén suī cǎo jiè zhī wēi,ér yǒu wēi pò zhī kěn,wéi tiān dì fù mǔ āi ér lián zhī。
臣早失怙恃,惟兄轼一人相须为命。chén zǎo shī hù shì,wéi xiōng shì yī rén xiāng xū wèi mìng。
今者窃闻其得罪,逮捕赴狱,举家惊号,忧在不测。jīn zhě qiè wén qí dé zuì,dǎi bǔ fù yù,jǔ jiā jīng hào,yōu zài bù cè。
臣窃思念轼居家在官,无大过恶。chén qiè sī niàn shì jū jiā zài guān,wú dà guò è。
惟是赋性愚直,好谈古今得失,前后上章论事,其言不一。wéi shì fù xìng yú zhí,hǎo tán gǔ jīn dé shī,qián hòu shàng zhāng lùn shì,qí yán bù yī。
陛下圣德广大,不加谴责。bì xià shèng dé guǎng dà,bù jiā qiǎn zé。
轼狂狷寡虑,窃恃天地包含之恩,不自抑畏。shì kuáng juàn guǎ lǜ,qiè shì tiān dì bāo hán zhī ēn,bù zì yì wèi。
顷年通判杭州及知密州日,每遇物托兴,作为歌诗,语或轻发。qǐng nián tōng pàn háng zhōu jí zhī mì zhōu rì,měi yù wù tuō xīng,zuò wèi gē shī,yǔ huò qīng fā。
向者曾经臣寮缴进,陛下置而不问。xiàng zhě céng jīng chén liáo jiǎo jìn,bì xià zhì ér bù wèn。
轼感荷恩贷,自此深自悔咎,不敢复有所为,但其旧诗已自传播。shì gǎn hé ēn dài,zì cǐ shēn zì huǐ jiù,bù gǎn fù yǒu suǒ wèi,dàn qí jiù shī yǐ zì chuán bō。
臣诚哀轼愚于自信,不知文字轻易,迹涉不逊。chén chéng āi shì yú yú zì xìn,bù zhī wén zì qīng yì,jì shè bù xùn。
虽改过自新,而已陷于刑辟,不可救止。suī gǎi guò zì xīn,ér yǐ xiàn yú xíng pì,bù kě jiù zhǐ。
轼之将就逮也,使谓臣曰:「轼早衰多病,必死于牢狱,死固分也。shì zhī jiāng jiù dǎi yě,shǐ wèi chén yuē shì zǎo shuāi duō bìng,bì sǐ yú láo yù,sǐ gù fēn yě。
然所恨者,少抱有为之志,而遇不世出之主,虽龃龉于当年,终欲效尺寸于晚节。rán suǒ hèn zhě,shǎo bào yǒu wèi zhī zhì,ér yù bù shì chū zhī zhǔ,suī jǔ yǔ yú dāng nián,zhōng yù xiào chǐ cùn yú wǎn jié。
今遇此祸,虽欲改过自新,洗心以事明主,其道无由。jīn yù cǐ huò,suī yù gǎi guò zì xīn,xǐ xīn yǐ shì míng zhǔ,qí dào wú yóu。
况立朝最孤,左右亲近,必无为言者。kuàng lì cháo zuì gū,zuǒ yòu qīn jìn,bì wú wèi yán zhě。
惟兄弟之亲,试求哀于陛下而已。wéi xiōng dì zhī qīn,shì qiú āi yú bì xià ér yǐ。
」臣窃哀其志,不胜手足之情,故为冒死一言。chén qiè āi qí zhì,bù shèng shǒu zú zhī qíng,gù wèi mào sǐ yī yán。
昔汉淳于公得罪,其女子缇萦请没为官婢,以赎其父,汉文因之遂罢肉刑。xī hàn chún yú gōng dé zuì,qí nǚ zi tí yíng qǐng méi wèi guān bì,yǐ shú qí fù,hàn wén yīn zhī suì bà ròu xíng。
今臣蝼蚁之诚,虽万万不及缇萦,而陛下聪明仁圣,过于汉文远甚。jīn chén lóu yǐ zhī chéng,suī wàn wàn bù jí tí yíng,ér bì xià cōng míng rén shèng,guò yú hàn wén yuǎn shén。
臣欲乞纳在身官以赎兄轼,非敢望末减其罪,但得免下狱死为幸。chén yù qǐ nà zài shēn guān yǐ shú xiōng shì,fēi gǎn wàng mò jiǎn qí zuì,dàn dé miǎn xià yù sǐ wèi xìng。
兄轼所犯,若显有文字,必不敢拒抗不承,以重得罪。xiōng shì suǒ fàn,ruò xiǎn yǒu wén zì,bì bù gǎn jù kàng bù chéng,yǐ zhòng dé zuì。
若蒙陛下哀怜,赦其万死,使得出于牢狱,则死而复生,宜何以报?臣愿与兄轼,洗心改过,粉骨报效,惟陛下所使,死而后已。ruò méng bì xià āi lián,shè qí wàn sǐ,shǐ dé chū yú láo yù,zé sǐ ér fù shēng,yí hé yǐ bào?chén yuàn yǔ xiōng shì,xǐ xīn gǎi guò,fěn gǔ bào xiào,wéi bì xià suǒ shǐ,sǐ ér hòu yǐ。
臣不胜孤危迫切,无所告诉,归诚陛下。chén bù shèng gū wēi pò qiè,wú suǒ gào sù,guī chéng bì xià。
惟宽其狂妄,特许所乞。wéi kuān qí kuáng wàng,tè xǔ suǒ qǐ。
臣无任祈天请命激切陨越之至。chén wú rèn qí tiān qǐng mìng jī qiè yǔn yuè zhī zhì。
苏辙

苏辙

苏辙(1039—1112年),字子由,汉族,眉州眉山(今属四川)人。嘉祐二年(1057)与其兄苏轼同登进士科。神宗朝,为制置三司条例司属官。因反对王安石变法,出为河南推官。哲宗时,召为秘书省校书郎。元祐元年为右司谏,历官御史中丞、尚书右丞、门下侍郎因事忤哲宗及元丰诸臣,出知汝州,贬筠州、再谪雷州安置,移循州。徽宗立,徙永州、岳州复太中大夫,又降居许州,致仕。自号颍滨遗老。卒,谥文定。唐宋八大家之一,与父洵、兄轼齐名,合称三苏。 苏辙的作品>>

猜您喜欢

肺病

苏辙

肺病比不作,屈信三十年。fèi bìng bǐ bù zuò,qū xìn sān shí nián。
今年胡为尔,呀然上冲咽。jīn nián hú wèi ěr,ya rán shàng chōng yàn。
寒冰未易温,死灰谁使然。hán bīng wèi yì wēn,sǐ huī shuí shǐ rán。
医言无庸怪,此理环无端。yī yán wú yōng guài,cǐ lǐ huán wú duān。
少年少戕败,今日存精坚。shǎo nián shǎo qiāng bài,jīn rì cún jīng jiān。
假年复除害,非人岂非天。jiǎ nián fù chú hài,fēi rén qǐ fēi tiān。

风雪

苏辙

冬温未宜人,风雪中夜止。dōng wēn wèi yí rén,fēng xuě zhōng yè zhǐ。
疾雷略吾窗,轻冰入吾被。jí léi lüè wú chuāng,qīng bīng rù wú bèi。
病去适三日,惊起存一气。bìng qù shì sān rì,jīng qǐ cún yī qì。
心安气亦安,二物本非二。xīn ān qì yì ān,èr wù běn fēi èr。
皎然一寸灯,下烛九泉底。jiǎo rán yī cùn dēng,xià zhú jiǔ quán dǐ。
物来无不应,物去未尝昧。wù lái wú bù yīng,wù qù wèi cháng mèi。
恨我俗缘深,挠此古佛智。hèn wǒ sú yuán shēn,náo cǐ gǔ fú zhì。
医来视六脉,六脉非昔比。yī lái shì liù mài,liù mài fēi xī bǐ。

买炭

苏辙

苦寒搜病骨,丝纩莫能御。kǔ hán sōu bìng gǔ,sī kuàng mò néng yù。
析薪燎枯竹,勃郁烟充宇。xī xīn liáo kū zhú,bó yù yān chōng yǔ。
西山古松栎,材大招斤斧。xī shān gǔ sōng lì,cái dà zhāo jīn fǔ。
根槎委溪谷,龙伏熊虎踞。gēn chá wěi xī gǔ,lóng fú xióng hǔ jù。
挑抉靡遗馀,陶穴付一炬。tiāo jué mí yí yú,táo xué fù yī jù。
积火变深黳,牙角犹愤怒。jī huǒ biàn shēn yī,yá jiǎo yóu fèn nù。
老翁拥破毡,正昼出无屦。lǎo wēng yōng pò zhān,zhèng zhòu chū wú jù。
百钱不满篮,一坐幸至莫。bǎi qián bù mǎn lán,yī zuò xìng zhì mò。
御炉岁增贡,圆直中常度。yù lú suì zēng gòng,yuán zhí zhōng cháng dù。
闾阎不敢售,根节姑付汝。lǘ yán bù gǎn shòu,gēn jié gū fù rǔ。
升平百年后,地力已难富。shēng píng bǎi nián hòu,dì lì yǐ nán fù。
知夸不知啬,俯首欲谁诉。zhī kuā bù zhī sè,fǔ shǒu yù shuí sù。
百物今尽然,岂为一炭故。bǎi wù jīn jǐn rán,qǐ wèi yī tàn gù。
我老或不及,预为子孙惧。wǒ lǎo huò bù jí,yù wèi zi sūn jù。

欲雪

苏辙

今年麦中熟,饼饵不充口。jīn nián mài zhōng shú,bǐng ěr bù chōng kǒu。
老农畏冬旱,薄雪未覆亩。lǎo nóng wèi dōng hàn,báo xuě wèi fù mǔ。
骄阳引狂风,三白知应否。jiāo yáng yǐn kuáng fēng,sān bái zhī yīng fǒu。
久晴车牛通,薪炭家家有。jiǔ qíng chē niú tōng,xīn tàn jiā jiā yǒu。
唯有口腹忧,此病谁能救。wéi yǒu kǒu fù yōu,cǐ bìng shuí néng jiù。
达官例谋身,一醉日自富。dá guān lì móu shēn,yī zuì rì zì fù。
尚应天悯人,云族朝来厚。shàng yīng tiān mǐn rén,yún zú cháo lái hòu。
飞花得盈尺,一麦可平取。fēi huā dé yíng chǐ,yī mài kě píng qǔ。

那吒

苏辙

北方天王有狂子,只知拜佛不拜父。běi fāng tiān wáng yǒu kuáng zi,zhǐ zhī bài fú bù bài fù。
佛知其愚难教语,宝塔令父左手举。fú zhī qí yú nán jiào yǔ,bǎo tǎ lìng fù zuǒ shǒu jǔ。
儿来见佛头辄俯,且与拜父略相似。ér lái jiàn fú tóu zhé fǔ,qiě yǔ bài fù lüè xiāng shì。
佛如优昙难值遇,见者闻道出生死。fú rú yōu tán nán zhí yù,jiàn zhě wén dào chū shēng sǐ。
嗟尔何为独如此,业果已定磨不去。jiē ěr hé wèi dú rú cǐ,yè guǒ yǐ dìng mó bù qù。
佛灭到今千万祀,只在江湖挽船处。fú miè dào jīn qiān wàn sì,zhǐ zài jiāng hú wǎn chuán chù。

久旱府中取虎头骨投邢山潭水得雨戏作

苏辙

邢山潭中黑色龙,经年懒卧泥沙中。xíng shān tán zhōng hēi sè lóng,jīng nián lǎn wò ní shā zhōng。
嵩阳山中白额虎,何年一箭肉为土。sōng yáng shān zhōng bái é hǔ,hé nián yī jiàn ròu wèi tǔ。
龙虽生,虎虽死,天然猛气略相似,生不益人死何负。lóng suī shēng,hǔ suī sǐ,tiān rán měng qì lüè xiāng shì,shēng bù yì rén sǐ hé fù。
虎头枯骨金石坚,投骨潭中潭水旋。hǔ tóu kū gǔ jīn shí jiān,tóu gǔ tán zhōng tán shuǐ xuán。
龙知虎猛心已愧,虎知龙懒自增气。lóng zhī hǔ měng xīn yǐ kuì,hǔ zhī lóng lǎn zì zēng qì。
山前一战风雨交,父老晓起看麦苗。shān qián yī zhàn fēng yǔ jiāo,fù lǎo xiǎo qǐ kàn mài miáo。
君不见岐山死诸葛,真能奔走生仲达。jūn bù jiàn qí shān sǐ zhū gé,zhēn néng bēn zǒu shēng zhòng dá。

春无雷

苏辙

经冬无雪麦不死,秋雨过多深入土。jīng dōng wú xuě mài bù sǐ,qiū yǔ guò duō shēn rù tǔ。
人言来岁定无麦,农父掉头笑不许。rén yán lái suì dìng wú mài,nóng fù diào tóu xiào bù xǔ。
清明雨足麦欣欣,旋敕奴婢修破囷。qīng míng yǔ zú mài xīn xīn,xuán chì nú bì xiū pò qūn。
大麦过期当半熟,小麦未晚犹十分。dà mài guò qī dāng bàn shú,xiǎo mài wèi wǎn yóu shí fēn。
东家西舍发陈积,十钱一饼犹难得。dōng jiā xī shě fā chén jī,shí qián yī bǐng yóu nán dé。
向来天公不为人,市人半是沟中瘠。xiàng lái tiān gōng bù wèi rén,shì rén bàn shì gōu zhōng jí。
前望麦熟一月期,老稚相劝聊忍饥。qián wàng mài shú yī yuè qī,lǎo zhì xiāng quàn liáo rěn jī。
谁令伏枕作寒热,囊中无钱谁肯医。shuí lìng fú zhěn zuò hán rè,náng zhōng wú qián shuí kěn yī。
天公爱人何所吝,一春雨作雷不震。tiān gōng ài rén hé suǒ lìn,yī chūn yǔ zuò léi bù zhèn。
雷声一起百妖除,病人起舞不须扶。léi shēng yī qǐ bǎi yāo chú,bìng rén qǐ wǔ bù xū fú。

八玺

苏辙

秦人一玺十五城,百二十城当八玺。qín rén yī xǐ shí wǔ chéng,bǎi èr shí chéng dāng bā xǐ。
元日临轩组绶新,君臣相顾无穷喜。yuán rì lín xuān zǔ shòu xīn,jūn chén xiāng gù wú qióng xǐ。
九鼎峥嵘夏禹馀,八玺错落古所无。jiǔ dǐng zhēng róng xià yǔ yú,bā xǐ cuò luò gǔ suǒ wú。
古人鄙陋今人笑,父老不惯空惊呼。gǔ rén bǐ lòu jīn rén xiào,fù lǎo bù guàn kōng jīng hū。

夏至后得雨

苏辙

天惟不穷人,旱甚雨辄至。tiān wéi bù qióng rén,hàn shén yǔ zhé zhì。
麦乾春泽匝,禾槁夏雷坠。mài qián chūn zé zā,hé gǎo xià léi zhuì。
一年失二雨,廪实真不继。yī nián shī èr yǔ,lǐn shí zhēn bù jì。
我穷本人穷,得饱天所畀。wǒ qióng běn rén qióng,dé bǎo tiān suǒ bì。
夺禄十五年,有田颍川涘。duó lù shí wǔ nián,yǒu tián yǐng chuān sì。
躬耕力不足,分穫中自愧。gōng gēng lì bù zú,fēn huò zhōng zì kuì。
馀功治室庐,弃积沾狗彘。yú gōng zhì shì lú,qì jī zhān gǒu zhì。
久养无用身,未识彼天意。jiǔ yǎng wú yòng shēn,wèi shí bǐ tiān yì。

迟往泉店杀麦

苏辙

罢民不耕穫,岂利有攸往。bà mín bù gēng huò,qǐ lì yǒu yōu wǎng。
古人为我言,许此亦无妄。gǔ rén wèi wǒ yán,xǔ cǐ yì wú wàng。
一冬免锄犁,二麦盈瓮盎。yī dōng miǎn chú lí,èr mài yíng wèng àng。
火老金尚伏,雨过筑场壤。huǒ lǎo jīn shàng fú,yǔ guò zhù chǎng rǎng。
邻家助伯亚,苍耳割榛莽。lín jiā zhù bó yà,cāng ěr gē zhēn mǎng。
朝阳得终日,经岁可无恙。cháo yáng dé zhōng rì,jīng suì kě wú yàng。
老夫终病慵,长子幸可仗。lǎo fū zhōng bìng yōng,zhǎng zi xìng kě zhàng。
劬劳慎勿厌,饼饵家共享。qú láo shèn wù yàn,bǐng ěr jiā gòng xiǎng。
秋田雨初足,已作丰熟想。qiū tián yǔ chū zú,yǐ zuò fēng shú xiǎng。
归来报好音,相对开腊酿。guī lái bào hǎo yīn,xiāng duì kāi là niàng。

夏夜对月

苏辙

大火直南方,万物委炉炭。dà huǒ zhí nán fāng,wàn wù wěi lú tàn。
微雪吐凉月,中夜初一浣。wēi xuě tǔ liáng yuè,zhōng yè chū yī huàn。
老人气如缕,枕簟亦流汗。lǎo rén qì rú lǚ,zhěn diàn yì liú hàn。
披衣绕中庭,星斗嘒相粲。pī yī rào zhōng tíng,xīng dòu huì xiāng càn。
鸣蜩思清露,抱叶一长叹。míng tiáo sī qīng lù,bào yè yī zhǎng tàn。
栖鹊亦未安,绕树再三转。qī què yì wèi ān,rào shù zài sān zhuǎn。
我生仰田食,候雨占云汉。wǒ shēng yǎng tián shí,hòu yǔ zhàn yún hàn。
枵然未可期,无食终谁怨。xiāo rán wèi kě qī,wú shí zhōng shuí yuàn。
褰帷竟不寐,夜气净如练。qiān wéi jìng bù mèi,yè qì jìng rú liàn。
爱之不忍触,惟恐朝来散。ài zhī bù rěn chù,wéi kǒng cháo lái sàn。

千叶白莲花

苏辙

莲花生淤泥,净色比天女。lián huā shēng yū ní,jìng sè bǐ tiān nǚ。
临池见千叶,谪堕问何故。lín chí jiàn qiān yè,zhé duò wèn hé gù。
空明世无匹,银瓶送佛所。kōng míng shì wú pǐ,yín píng sòng fú suǒ。
清泉养芳洁,为我三日住。qīng quán yǎng fāng jié,wèi wǒ sān rì zhù。
蔫然落宝床,应返梵天去。niān rán luò bǎo chuáng,yīng fǎn fàn tiān qù。

遗老斋绝句十二首

苏辙

杜门本畏人,门开自无客。dù mén běn wèi rén,mén kāi zì wú kè。
孤坐忽三年,心空无一物。gū zuò hū sān nián,xīn kōng wú yī wù。

遗老斋绝句十二首

苏辙

众音入我耳,诸色过吾目。zhòng yīn rù wǒ ěr,zhū sè guò wú mù。
闻见长历然,灵源不受触。wén jiàn zhǎng lì rán,líng yuán bù shòu chù。

遗老斋绝句十二首

苏辙

兹心净无垢,尚爱南斋竹。zī xīn jìng wú gòu,shàng ài nán zhāi zhú。
当暑得清风,冷然若新沐。dāng shǔ dé qīng fēng,lěng rán ruò xīn mù。