古诗词

为兄轼下狱上书

苏辙

臣闻困急而呼天,疾痛而呼父母者,人之至情也。chén wén kùn jí ér hū tiān,jí tòng ér hū fù mǔ zhě,rén zhī zhì qíng yě。
臣虽草芥之微,而有危迫之恳,惟天地父母哀而怜之。chén suī cǎo jiè zhī wēi,ér yǒu wēi pò zhī kěn,wéi tiān dì fù mǔ āi ér lián zhī。
臣早失怙恃,惟兄轼一人相须为命。chén zǎo shī hù shì,wéi xiōng shì yī rén xiāng xū wèi mìng。
今者窃闻其得罪,逮捕赴狱,举家惊号,忧在不测。jīn zhě qiè wén qí dé zuì,dǎi bǔ fù yù,jǔ jiā jīng hào,yōu zài bù cè。
臣窃思念轼居家在官,无大过恶。chén qiè sī niàn shì jū jiā zài guān,wú dà guò è。
惟是赋性愚直,好谈古今得失,前后上章论事,其言不一。wéi shì fù xìng yú zhí,hǎo tán gǔ jīn dé shī,qián hòu shàng zhāng lùn shì,qí yán bù yī。
陛下圣德广大,不加谴责。bì xià shèng dé guǎng dà,bù jiā qiǎn zé。
轼狂狷寡虑,窃恃天地包含之恩,不自抑畏。shì kuáng juàn guǎ lǜ,qiè shì tiān dì bāo hán zhī ēn,bù zì yì wèi。
顷年通判杭州及知密州日,每遇物托兴,作为歌诗,语或轻发。qǐng nián tōng pàn háng zhōu jí zhī mì zhōu rì,měi yù wù tuō xīng,zuò wèi gē shī,yǔ huò qīng fā。
向者曾经臣寮缴进,陛下置而不问。xiàng zhě céng jīng chén liáo jiǎo jìn,bì xià zhì ér bù wèn。
轼感荷恩贷,自此深自悔咎,不敢复有所为,但其旧诗已自传播。shì gǎn hé ēn dài,zì cǐ shēn zì huǐ jiù,bù gǎn fù yǒu suǒ wèi,dàn qí jiù shī yǐ zì chuán bō。
臣诚哀轼愚于自信,不知文字轻易,迹涉不逊。chén chéng āi shì yú yú zì xìn,bù zhī wén zì qīng yì,jì shè bù xùn。
虽改过自新,而已陷于刑辟,不可救止。suī gǎi guò zì xīn,ér yǐ xiàn yú xíng pì,bù kě jiù zhǐ。
轼之将就逮也,使谓臣曰:「轼早衰多病,必死于牢狱,死固分也。shì zhī jiāng jiù dǎi yě,shǐ wèi chén yuē shì zǎo shuāi duō bìng,bì sǐ yú láo yù,sǐ gù fēn yě。
然所恨者,少抱有为之志,而遇不世出之主,虽龃龉于当年,终欲效尺寸于晚节。rán suǒ hèn zhě,shǎo bào yǒu wèi zhī zhì,ér yù bù shì chū zhī zhǔ,suī jǔ yǔ yú dāng nián,zhōng yù xiào chǐ cùn yú wǎn jié。
今遇此祸,虽欲改过自新,洗心以事明主,其道无由。jīn yù cǐ huò,suī yù gǎi guò zì xīn,xǐ xīn yǐ shì míng zhǔ,qí dào wú yóu。
况立朝最孤,左右亲近,必无为言者。kuàng lì cháo zuì gū,zuǒ yòu qīn jìn,bì wú wèi yán zhě。
惟兄弟之亲,试求哀于陛下而已。wéi xiōng dì zhī qīn,shì qiú āi yú bì xià ér yǐ。
」臣窃哀其志,不胜手足之情,故为冒死一言。chén qiè āi qí zhì,bù shèng shǒu zú zhī qíng,gù wèi mào sǐ yī yán。
昔汉淳于公得罪,其女子缇萦请没为官婢,以赎其父,汉文因之遂罢肉刑。xī hàn chún yú gōng dé zuì,qí nǚ zi tí yíng qǐng méi wèi guān bì,yǐ shú qí fù,hàn wén yīn zhī suì bà ròu xíng。
今臣蝼蚁之诚,虽万万不及缇萦,而陛下聪明仁圣,过于汉文远甚。jīn chén lóu yǐ zhī chéng,suī wàn wàn bù jí tí yíng,ér bì xià cōng míng rén shèng,guò yú hàn wén yuǎn shén。
臣欲乞纳在身官以赎兄轼,非敢望末减其罪,但得免下狱死为幸。chén yù qǐ nà zài shēn guān yǐ shú xiōng shì,fēi gǎn wàng mò jiǎn qí zuì,dàn dé miǎn xià yù sǐ wèi xìng。
兄轼所犯,若显有文字,必不敢拒抗不承,以重得罪。xiōng shì suǒ fàn,ruò xiǎn yǒu wén zì,bì bù gǎn jù kàng bù chéng,yǐ zhòng dé zuì。
若蒙陛下哀怜,赦其万死,使得出于牢狱,则死而复生,宜何以报?臣愿与兄轼,洗心改过,粉骨报效,惟陛下所使,死而后已。ruò méng bì xià āi lián,shè qí wàn sǐ,shǐ dé chū yú láo yù,zé sǐ ér fù shēng,yí hé yǐ bào?chén yuàn yǔ xiōng shì,xǐ xīn gǎi guò,fěn gǔ bào xiào,wéi bì xià suǒ shǐ,sǐ ér hòu yǐ。
臣不胜孤危迫切,无所告诉,归诚陛下。chén bù shèng gū wēi pò qiè,wú suǒ gào sù,guī chéng bì xià。
惟宽其狂妄,特许所乞。wéi kuān qí kuáng wàng,tè xǔ suǒ qǐ。
臣无任祈天请命激切陨越之至。chén wú rèn qí tiān qǐng mìng jī qiè yǔn yuè zhī zhì。
苏辙

苏辙

苏辙(1039—1112年),字子由,汉族,眉州眉山(今属四川)人。嘉祐二年(1057)与其兄苏轼同登进士科。神宗朝,为制置三司条例司属官。因反对王安石变法,出为河南推官。哲宗时,召为秘书省校书郎。元祐元年为右司谏,历官御史中丞、尚书右丞、门下侍郎因事忤哲宗及元丰诸臣,出知汝州,贬筠州、再谪雷州安置,移循州。徽宗立,徙永州、岳州复太中大夫,又降居许州,致仕。自号颍滨遗老。卒,谥文定。唐宋八大家之一,与父洵、兄轼齐名,合称三苏。 苏辙的作品>>

猜您喜欢

除日二首

苏辙

屠苏末后不辞饮,七十四人今自希。tú sū mò hòu bù cí yǐn,qī shí sì rén jīn zì xī。
筋力明年应更减,诚心忧世久知非。jīn lì míng nián yīng gèng jiǎn,chéng xīn yōu shì jiǔ zhī fēi。
脾寒服药近方验,风痹经冬势渐微。pí hán fú yào jìn fāng yàn,fēng bì jīng dōng shì jiàn wēi。
得罪明时归已晚,此生此病任人讥。dé zuì míng shí guī yǐ wǎn,cǐ shēng cǐ bìng rèn rén jī。

除日二首

苏辙

七十四年明日是,三千里外未归人。qī shí sì nián míng rì shì,sān qiān lǐ wài wèi guī rén。
酒篘泉涌如迎节,诗句云生喜见春。jiǔ chōu quán yǒng rú yíng jié,shī jù yún shēng xǐ jiàn chūn。
贺客不来知我病,邻家窃语笑吾真。hè kè bù lái zhī wǒ bìng,lín jiā qiè yǔ xiào wú zhēn。
时人莫作乐天看,燕坐端能毕此身。shí rén mò zuò lè tiān kàn,yàn zuò duān néng bì cǐ shēn。

上元

苏辙

上元车马正喧喧,老病无聊长掩门。shàng yuán chē mǎ zhèng xuān xuān,lǎo bìng wú liáo zhǎng yǎn mén。
不著繁灯眩双目,独邀明月上前轩。bù zhù fán dēng xuàn shuāng mù,dú yāo míng yuè shàng qián xuān。
跏趺默坐闻三鼓,寂寞谁来共一樽。jiā fū mò zuò wén sān gǔ,jì mò shuí lái gòng yī zūn。
已觉城中尘土臭,急将清雨洗乾坤。yǐ jué chéng zhōng chén tǔ chòu,jí jiāng qīng yǔ xǐ qián kūn。

白须

苏辙

少年不办求良药,老病无疑生白须。shǎo nián bù bàn qiú liáng yào,lǎo bìng wú yí shēng bái xū。
下种已迟空怅望,无心犹幸省工夫。xià zhǒng yǐ chí kōng chàng wàng,wú xīn yóu xìng shěng gōng fū。
虚明对面谁知我,宠辱当前莫问渠。xū míng duì miàn shuí zhī wǒ,chǒng rǔ dāng qián mò wèn qú。
自顷闭门今十载,此生毕竟得如愚。zì qǐng bì mén jīn shí zài,cǐ shēng bì jìng dé rú yú。

林笋

苏辙

竹林遭冻曾枯死,春笋连年再发生。zhú lín zāo dòng céng kū sǐ,chūn sǔn lián nián zài fā shēng。
天与岁寒终倔强,泽分淇澳转敷荣。tiān yǔ suì hán zhōng jué qiáng,zé fēn qí ào zhuǎn fū róng。
狂鞭已逐草侵径,疏影长随月到楹。kuáng biān yǐ zhú cǎo qīn jìng,shū yǐng zhǎng suí yuè dào yíng。
嵇阮欲来从我馀,开门一笑亦逢迎。jī ruǎn yù lái cóng wǒ yú,kāi mén yī xiào yì féng yíng。

游西湖

苏辙

闭门不出十年久,湖上重游一梦回。bì mén bù chū shí nián jiǔ,hú shàng zhòng yóu yī mèng huí。
行过闾阎争问讯,忽逢鱼鸟亦惊猜。xíng guò lǘ yán zhēng wèn xùn,hū féng yú niǎo yì jīng cāi。
可怜举目非吾党,谁与开尊共一杯。kě lián jǔ mù fēi wú dǎng,shuí yǔ kāi zūn gòng yī bēi。
归去无言掩屏卧,古人时向梦中来。guī qù wú yán yǎn píng wò,gǔ rén shí xiàng mèng zhōng lái。

泛潩水

苏辙

早岁南迁恨舳舻,归来平地忆江湖。zǎo suì nán qiān hèn zhú lú,guī lái píng dì yì jiāng hú。
半篙春水花千片,八尺轻船酒一壶。bàn gāo chūn shuǐ huā qiān piàn,bā chǐ qīng chuán jiǔ yī hú。
徐转城阴平野阔,稍通竹径小亭孤。xú zhuǎn chéng yīn píng yě kuò,shāo tōng zhú jìng xiǎo tíng gū。
前朝宰相终难得,父老咨嗟今亦无。qián cháo zǎi xiāng zhōng nán dé,fù lǎo zī jiē jīn yì wú。

感秋扇

苏辙

团扇经秋似败荷,丹青仿佛旧松萝。tuán shàn jīng qiū shì bài hé,dān qīng fǎng fú jiù sōng luó。
一时用舍非吾事,举世炎凉奈尔何。yī shí yòng shě fēi wú shì,jǔ shì yán liáng nài ěr hé。
汉代谁令收汲黯,赵人犹欲用廉颇。hàn dài shuí lìng shōu jí àn,zhào rén yóu yù yòng lián pǒ。
心知怀袖非安处,重见秋风愧恨多。xīn zhī huái xiù fēi ān chù,zhòng jiàn qiū fēng kuì hèn duō。

喜侄迈还家

苏辙

一别匆匆岁五除,还家怪我白髭须。yī bié cōng cōng suì wǔ chú,hái jiā guài wǒ bái zī xū。
怀中初见孙三世,巷口新成宅一区。huái zhōng chū jiàn sūn sān shì,xiàng kǒu xīn chéng zhái yī qū。
林下酒尊还漫设,床头易传近看无。lín xià jiǔ zūn hái màn shè,chuáng tóu yì chuán jìn kàn wú。
老年游宦真安往,南北相望结草庐。lǎo nián yóu huàn zhēn ān wǎng,nán běi xiāng wàng jié cǎo lú。

次前韵

苏辙

心空烦恼不须除,白尽年来罢镊须。xīn kōng fán nǎo bù xū chú,bái jǐn nián lái bà niè xū。
随俗治生终落落,苦心忧世漫区区。suí sú zhì shēng zhōng luò luò,kǔ xīn yōu shì màn qū qū。
居连里巷知安否,食仰田园问有无。jū lián lǐ xiàng zhī ān fǒu,shí yǎng tián yuán wèn yǒu wú。
我已闭门还往绝,待乘明月过君庐。wǒ yǐ bì mén hái wǎng jué,dài chéng míng yuè guò jūn lú。

喜雨

苏辙

一旱经春夏已半,好雨通宵晓未收。yī hàn jīng chūn xià yǐ bàn,hǎo yǔ tōng xiāo xiǎo wèi shōu。
气爽暂令多病喜,来迟未解老农忧。qì shuǎng zàn lìng duō bìng xǐ,lái chí wèi jiě lǎo nóng yōu。
力耕仅足公家取,遗秉休违寡妇求。lì gēng jǐn zú gōng jiā qǔ,yí bǐng xiū wéi guǎ fù qiú。
时向林间数新竹,箨龙腾上欲迎秋。shí xiàng lín jiān shù xīn zhú,tuò lóng téng shàng yù yíng qiū。

雨过

苏辙

东南流注已鸣涧,西北霏微仅敛尘。dōng nán liú zhù yǐ míng jiàn,xī běi fēi wēi jǐn liǎn chén。
人意共怀艰食病,天公那有不仁人。rén yì gòng huái jiān shí bìng,tiān gōng nà yǒu bù rén rén。
云移已分贫无福,雩应方知社有神。yún yí yǐ fēn pín wú fú,yú yīng fāng zhī shè yǒu shén。
田里相望无一舍,终年苦乐会须匀。tián lǐ xiāng wàng wú yī shě,zhōng nián kǔ lè huì xū yún。

秋后即事

苏辙

苦热真疑不复凉,火流渐见迫西方。kǔ rè zhēn yí bù fù liáng,huǒ liú jiàn jiàn pò xī fāng。
清风一夜吹茅屋,竹簟今朝避石床。qīng fēng yī yè chuī máo wū,zhú diàn jīn cháo bì shí chuáng。
露湿中庭菊含蕊,水浮西浦稻生芒。lù shī zhōng tíng jú hán ruǐ,shuǐ fú xī pǔ dào shēng máng。
秋成得饱家家事,莫笑农夫喜欲狂。qiū chéng dé bǎo jiā jiā shì,mò xiào nóng fū xǐ yù kuáng。

上元后一日观灯寄王四

苏辙

城头月减一分圆,城里人家万炬然。chéng tóu yuè jiǎn yī fēn yuán,chéng lǐ rén jiā wàn jù rán。
紫陌群游逢酒住,红裙醉舞向人妍。zǐ mò qún yóu féng jiǔ zhù,hóng qún zuì wǔ xiàng rén yán。
且为行乐终今夕,共道重来便隔年。qiě wèi xíng lè zhōng jīn xī,gòng dào zhòng lái biàn gé nián。
遥想猖狂夜深处,河沙飞水湿归鞯。yáo xiǎng chāng kuáng yè shēn chù,hé shā fēi shuǐ shī guī jiān。

次韵仇池冬至日见寄

苏辙

身如草木顺阴阳,附火重裘百日强。shēn rú cǎo mù shùn yīn yáng,fù huǒ zhòng qiú bǎi rì qiáng。
渐喜微和解凝烈,半酣起舞意仓忙。jiàn xǐ wēi hé jiě níng liè,bàn hān qǐ wǔ yì cāng máng。
吾兄去我行三腊,千里今宵共一觞。wú xiōng qù wǒ xíng sān là,qiān lǐ jīn xiāo gòng yī shāng。
世事只今人自解,苦寒须尽酒如汤。shì shì zhǐ jīn rén zì jiě,kǔ hán xū jǐn jiǔ rú tāng。