古诗词

为兄轼下狱上书

苏辙

臣闻困急而呼天,疾痛而呼父母者,人之至情也。chén wén kùn jí ér hū tiān,jí tòng ér hū fù mǔ zhě,rén zhī zhì qíng yě。
臣虽草芥之微,而有危迫之恳,惟天地父母哀而怜之。chén suī cǎo jiè zhī wēi,ér yǒu wēi pò zhī kěn,wéi tiān dì fù mǔ āi ér lián zhī。
臣早失怙恃,惟兄轼一人相须为命。chén zǎo shī hù shì,wéi xiōng shì yī rén xiāng xū wèi mìng。
今者窃闻其得罪,逮捕赴狱,举家惊号,忧在不测。jīn zhě qiè wén qí dé zuì,dǎi bǔ fù yù,jǔ jiā jīng hào,yōu zài bù cè。
臣窃思念轼居家在官,无大过恶。chén qiè sī niàn shì jū jiā zài guān,wú dà guò è。
惟是赋性愚直,好谈古今得失,前后上章论事,其言不一。wéi shì fù xìng yú zhí,hǎo tán gǔ jīn dé shī,qián hòu shàng zhāng lùn shì,qí yán bù yī。
陛下圣德广大,不加谴责。bì xià shèng dé guǎng dà,bù jiā qiǎn zé。
轼狂狷寡虑,窃恃天地包含之恩,不自抑畏。shì kuáng juàn guǎ lǜ,qiè shì tiān dì bāo hán zhī ēn,bù zì yì wèi。
顷年通判杭州及知密州日,每遇物托兴,作为歌诗,语或轻发。qǐng nián tōng pàn háng zhōu jí zhī mì zhōu rì,měi yù wù tuō xīng,zuò wèi gē shī,yǔ huò qīng fā。
向者曾经臣寮缴进,陛下置而不问。xiàng zhě céng jīng chén liáo jiǎo jìn,bì xià zhì ér bù wèn。
轼感荷恩贷,自此深自悔咎,不敢复有所为,但其旧诗已自传播。shì gǎn hé ēn dài,zì cǐ shēn zì huǐ jiù,bù gǎn fù yǒu suǒ wèi,dàn qí jiù shī yǐ zì chuán bō。
臣诚哀轼愚于自信,不知文字轻易,迹涉不逊。chén chéng āi shì yú yú zì xìn,bù zhī wén zì qīng yì,jì shè bù xùn。
虽改过自新,而已陷于刑辟,不可救止。suī gǎi guò zì xīn,ér yǐ xiàn yú xíng pì,bù kě jiù zhǐ。
轼之将就逮也,使谓臣曰:「轼早衰多病,必死于牢狱,死固分也。shì zhī jiāng jiù dǎi yě,shǐ wèi chén yuē shì zǎo shuāi duō bìng,bì sǐ yú láo yù,sǐ gù fēn yě。
然所恨者,少抱有为之志,而遇不世出之主,虽龃龉于当年,终欲效尺寸于晚节。rán suǒ hèn zhě,shǎo bào yǒu wèi zhī zhì,ér yù bù shì chū zhī zhǔ,suī jǔ yǔ yú dāng nián,zhōng yù xiào chǐ cùn yú wǎn jié。
今遇此祸,虽欲改过自新,洗心以事明主,其道无由。jīn yù cǐ huò,suī yù gǎi guò zì xīn,xǐ xīn yǐ shì míng zhǔ,qí dào wú yóu。
况立朝最孤,左右亲近,必无为言者。kuàng lì cháo zuì gū,zuǒ yòu qīn jìn,bì wú wèi yán zhě。
惟兄弟之亲,试求哀于陛下而已。wéi xiōng dì zhī qīn,shì qiú āi yú bì xià ér yǐ。
」臣窃哀其志,不胜手足之情,故为冒死一言。chén qiè āi qí zhì,bù shèng shǒu zú zhī qíng,gù wèi mào sǐ yī yán。
昔汉淳于公得罪,其女子缇萦请没为官婢,以赎其父,汉文因之遂罢肉刑。xī hàn chún yú gōng dé zuì,qí nǚ zi tí yíng qǐng méi wèi guān bì,yǐ shú qí fù,hàn wén yīn zhī suì bà ròu xíng。
今臣蝼蚁之诚,虽万万不及缇萦,而陛下聪明仁圣,过于汉文远甚。jīn chén lóu yǐ zhī chéng,suī wàn wàn bù jí tí yíng,ér bì xià cōng míng rén shèng,guò yú hàn wén yuǎn shén。
臣欲乞纳在身官以赎兄轼,非敢望末减其罪,但得免下狱死为幸。chén yù qǐ nà zài shēn guān yǐ shú xiōng shì,fēi gǎn wàng mò jiǎn qí zuì,dàn dé miǎn xià yù sǐ wèi xìng。
兄轼所犯,若显有文字,必不敢拒抗不承,以重得罪。xiōng shì suǒ fàn,ruò xiǎn yǒu wén zì,bì bù gǎn jù kàng bù chéng,yǐ zhòng dé zuì。
若蒙陛下哀怜,赦其万死,使得出于牢狱,则死而复生,宜何以报?臣愿与兄轼,洗心改过,粉骨报效,惟陛下所使,死而后已。ruò méng bì xià āi lián,shè qí wàn sǐ,shǐ dé chū yú láo yù,zé sǐ ér fù shēng,yí hé yǐ bào?chén yuàn yǔ xiōng shì,xǐ xīn gǎi guò,fěn gǔ bào xiào,wéi bì xià suǒ shǐ,sǐ ér hòu yǐ。
臣不胜孤危迫切,无所告诉,归诚陛下。chén bù shèng gū wēi pò qiè,wú suǒ gào sù,guī chéng bì xià。
惟宽其狂妄,特许所乞。wéi kuān qí kuáng wàng,tè xǔ suǒ qǐ。
臣无任祈天请命激切陨越之至。chén wú rèn qí tiān qǐng mìng jī qiè yǔn yuè zhī zhì。
苏辙

苏辙

苏辙(1039—1112年),字子由,汉族,眉州眉山(今属四川)人。嘉祐二年(1057)与其兄苏轼同登进士科。神宗朝,为制置三司条例司属官。因反对王安石变法,出为河南推官。哲宗时,召为秘书省校书郎。元祐元年为右司谏,历官御史中丞、尚书右丞、门下侍郎因事忤哲宗及元丰诸臣,出知汝州,贬筠州、再谪雷州安置,移循州。徽宗立,徙永州、岳州复太中大夫,又降居许州,致仕。自号颍滨遗老。卒,谥文定。唐宋八大家之一,与父洵、兄轼齐名,合称三苏。 苏辙的作品>>

猜您喜欢

冬至日

苏辙

阴阳升降自相催,齿发谁教老不回。yīn yáng shēng jiàng zì xiāng cuī,chǐ fā shuí jiào lǎo bù huí。
犹有髻珠常照物,坐看心火冷成灰。yóu yǒu jì zhū cháng zhào wù,zuò kàn xīn huǒ lěng chéng huī。
酥煎陇坂经年在,柑摘吴江半月来。sū jiān lǒng bǎn jīng nián zài,gān zhāi wú jiāng bàn yuè lái。
官冷无因得官酒,老妻微笑泼新醅。guān lěng wú yīn dé guān jiǔ,lǎo qī wēi xiào pō xīn pēi。

除日

苏辙

年年最后饮屠酥,不觉年来七十馀。nián nián zuì hòu yǐn tú sū,bù jué nián lái qī shí yú。
十二春秋新罢讲,五千道德适亲书。shí èr chūn qiū xīn bà jiǎng,wǔ qiān dào dé shì qīn shū。
木经霜雪根无蠹,船出风波载本虚。mù jīng shuāng xuě gēn wú dù,chuán chū fēng bō zài běn xū。
自怪多年客箕颍,每因吾党赋归欤。zì guài duō nián kè jī yǐng,měi yīn wú dǎng fù guī yú。

上元夜适劝至西禅观灯

苏辙

三年不踏门前路,今夜仍看屋里灯。sān nián bù tà mén qián lù,jīn yè réng kàn wū lǐ dēng。
照佛有馀长自照,澄心无法便成澄。zhào fú yǒu yú zhǎng zì zhào,chéng xīn wú fǎ biàn chéng chéng。
追欢狂客去忘返,入定孤僧唤不应。zhuī huān kuáng kè qù wàng fǎn,rù dìng gū sēng huàn bù yīng。
更到西禅何所问,隔墙鱼鼓正登登。gèng dào xī chán hé suǒ wèn,gé qiáng yú gǔ zhèng dēng dēng。

堂成不施丹雘唯纸窗水屏萧然如野人之居偶作

苏辙

高栋虚窗五月凉,客来扫地旋焚香。gāo dòng xū chuāng wǔ yuè liáng,kè lái sǎo dì xuán fén xiāng。
白云低绕明月观,涨海东流清暑堂。bái yún dī rào míng yuè guān,zhǎng hǎi dōng liú qīng shǔ táng。
病久渴心思沆瀣,梦回馀念属潇湘。bìng jiǔ kě xīn sī hàng xiè,mèng huí yú niàn shǔ xiāo xiāng。
老人夫妇修行久,此处从今是道场。lǎo rén fū fù xiū xíng jiǔ,cǐ chù cóng jīn shì dào chǎng。

中秋新堂看月戏作

苏辙

年年看月茅檐下,今岁堂成月正圆。nián nián kàn yuè máo yán xià,jīn suì táng chéng yuè zhèng yuán。
自笑吾人强分别,不应此月倍婵娟。zì xiào wú rén qiáng fēn bié,bù yīng cǐ yuè bèi chán juān。
虚窗每怯高风度,碧瓦频惊急雨悬。xū chuāng měi qiè gāo fēng dù,bì wǎ pín jīng jí yǔ xuán。
七十老翁浑未惯,安居始觉贵公贤。qī shí lǎo wēng hún wèi guàn,ān jū shǐ jué guì gōng xián。

午寝

苏辙

食饱年来幸有秋,倒床清梦百无忧。shí bǎo nián lái xìng yǒu qiū,dào chuáng qīng mèng bǎi wú yōu。
忍饥终愧首阳客,睡足何须云梦州。rěn jī zhōng kuì shǒu yáng kè,shuì zú hé xū yún mèng zhōu。
冰酒黄封生不喜,春芽紫笋向谁求。bīng jiǔ huáng fēng shēng bù xǐ,chūn yá zǐ sǔn xiàng shuí qiú。
平生尚有书魔在,一卷还堪作枕头。píng shēng shàng yǒu shū mó zài,yī juǎn hái kān zuò zhěn tóu。

己丑除日二首

苏辙

阅遍时人身亦老,卷残旧历意茫然。yuè biàn shí rén shēn yì lǎo,juǎn cán jiù lì yì máng rán。
髭须白尽无添处,甲子重来又十年。zī xū bái jǐn wú tiān chù,jiǎ zi zhòng lái yòu shí nián。
酒俭不容时一醉,堂成且喜夜安眠。jiǔ jiǎn bù róng shí yī zuì,táng chéng qiě xǐ yè ān mián。
春秋似是平生事,屋壁深藏付后贤。chūn qiū shì shì píng shēng shì,wū bì shēn cáng fù hòu xián。

己丑除日二首

苏辙

橘红安稳近谁传,鬓雪萧骚久已然。jú hóng ān wěn jìn shuí chuán,bìn xuě xiāo sāo jiǔ yǐ rán。
梅柳任教修故事,蚕丝聊与祝新年。méi liǔ rèn jiào xiū gù shì,cán sī liáo yǔ zhù xīn nián。
敲门贺客辞多病,守岁诸孙听不眠。qiāo mén hè kè cí duō bìng,shǒu suì zhū sūn tīng bù mián。
粗有官酤供夜饮,一瓶浑浊且称贤。cū yǒu guān gū gōng yè yǐn,yī píng hún zhuó qiě chēng xián。

上元雪

苏辙

上元灯火家家办,遍地琼瑶夜夜深。shàng yuán dēng huǒ jiā jiā bàn,biàn dì qióng yáo yè yè shēn。
衲被蒙头真老病,纱笼照佛本无心。nà bèi méng tóu zhēn lǎo bìng,shā lóng zhào fú běn wú xīn。
床头酒瓮恰三斗,山下麦田真百金。chuáng tóu jiǔ wèng qià sān dòu,shān xià mài tián zhēn bǎi jīn。
乞我终年醉且饱,端能拥鼻作微吟。qǐ wǒ zhōng nián zuì qiě bǎo,duān néng yōng bí zuò wēi yín。

春阴

苏辙

春后谁令百日阴,雨淫风横两相侵。chūn hòu shuí lìng bǎi rì yīn,yǔ yín fēng héng liǎng xiāng qīn。
天公未有惜花意,野老空存念麦心。tiān gōng wèi yǒu xī huā yì,yě lǎo kōng cún niàn mài xīn。
共怪丛筠亦黄落,终怜老桧独萧森。gòng guài cóng yún yì huáng luò,zhōng lián lǎo guì dú xiāo sēn。
过中不克阳安在,夏旱前知未易禁。guò zhōng bù kè yáng ān zài,xià hàn qián zhī wèi yì jìn。

曾郎元矩见过逾月听其言久而不厌追感平昔为赋诗

苏辙

胄子相从得佳婿,掖垣同直喜良朋。zhòu zi xiāng cóng dé jiā xù,yē yuán tóng zhí xǐ liáng péng。
交情不意隔生死,世事休论有废兴。jiāo qíng bù yì gé shēng sǐ,shì shì xiū lùn yǒu fèi xīng。
宿草芊绵泪入土,故琴牢落恨填膺。sù cǎo qiān mián lèi rù tǔ,gù qín láo luò hèn tián yīng。
远来似觉清谈胜,试问传家今几灯。yuǎn lái shì jué qīng tán shèng,shì wèn chuán jiā jīn jǐ dēng。

喜雨

苏辙

夏田已报七分熟,秋稼方忧十日乾。xià tián yǐ bào qī fēn shú,qiū jià fāng yōu shí rì qián。
好雨徐来不仓卒,天公似欲救艰难。hǎo yǔ xú lái bù cāng zú,tiān gōng shì yù jiù jiān nán。
魃张鹰犬无遗力,社近鸡豚趁早寒。bá zhāng yīng quǎn wú yí lì,shè jìn jī tún chèn zǎo hán。
老病随人幸一饱,炉香无语只长叹。lǎo bìng suí rén xìng yī bǎo,lú xiāng wú yǔ zhǐ zhǎng tàn。

洗竹

苏辙

寒甚南轩竹半黄,晚抽旱笋杂榛荒。hán shén nán xuān zhú bàn huáng,wǎn chōu hàn sǔn zá zhēn huāng。
不嫌毒手千竿尽,稍放清风八月凉。bù xián dú shǒu qiān gān jǐn,shāo fàng qīng fēng bā yuè liáng。
短彗只堪除粪壤,新萌会看伏牛羊。duǎn huì zhǐ kān chú fèn rǎng,xīn méng huì kàn fú niú yáng。
扶持造化须人力,早听人言布麦糠。fú chí zào huà xū rén lì,zǎo tīng rén yán bù mài kāng。

闰八月二十五日菊有黄花园中粲然夺目九日不忧无菊而忧无酒戏作

苏辙

年年九日忧无菊,今岁床空未有糟。nián nián jiǔ rì yōu wú jú,jīn suì chuáng kōng wèi yǒu zāo。
世事何尝似人意,天公端解恼吾曹。shì shì hé cháng shì rén yì,tiān gōng duān jiě nǎo wú cáo。
金龟解去瓶应满,玉液倾残气尚豪。jīn guī jiě qù píng yīng mǎn,yù yè qīng cán qì shàng háo。
门外白衣还到否,今时好事恐难遭。mén wài bái yī hái dào fǒu,jīn shí hǎo shì kǒng nán zāo。

小雪

苏辙

小雪仅能消膈热,苦寒偏解恼衰翁。xiǎo xuě jǐn néng xiāo gé rè,kǔ hán piān jiě nǎo shuāi wēng。
年丰谁使百物贵,心净要令万事空。nián fēng shuí shǐ bǎi wù guì,xīn jìng yào lìng wàn shì kōng。
老去禅功深自觉,生来滞运与人同。lǎo qù chán gōng shēn zì jué,shēng lái zhì yùn yǔ rén tóng。
闲中未断生灵念,清夜焚香处处通。xián zhōng wèi duàn shēng líng niàn,qīng yè fén xiāng chù chù tōng。