古诗词

苏辙

十一月一日作

苏辙

昼短图书看不了,夜长鼓角睡难堪。zhòu duǎn tú shū kàn bù le,yè zhǎng gǔ jiǎo shuì nán kān。
老怀骚屑谁为伴,心地空虚成妄谈。lǎo huái sāo xiè shuí wèi bàn,xīn dì kōng xū chéng wàng tán。
酒少不妨邻叟共,病多赖有衲僧谙。jiǔ shǎo bù fáng lín sǒu gòng,bìng duō lài yǒu nà sēng ān。
积阴深厚阳初复,一点灵光勤自参。jī yīn shēn hòu yáng chū fù,yī diǎn líng guāng qín zì cān。

冬至日

苏辙

阴阳升降自相催,齿发谁教老不回。yīn yáng shēng jiàng zì xiāng cuī,chǐ fā shuí jiào lǎo bù huí。
犹有髻珠常照物,坐看心火冷成灰。yóu yǒu jì zhū cháng zhào wù,zuò kàn xīn huǒ lěng chéng huī。
酥煎陇坂经年在,柑摘吴江半月来。sū jiān lǒng bǎn jīng nián zài,gān zhāi wú jiāng bàn yuè lái。
官冷无因得官酒,老妻微笑泼新醅。guān lěng wú yīn dé guān jiǔ,lǎo qī wēi xiào pō xīn pēi。

除日

苏辙

年年最后饮屠酥,不觉年来七十馀。nián nián zuì hòu yǐn tú sū,bù jué nián lái qī shí yú。
十二春秋新罢讲,五千道德适亲书。shí èr chūn qiū xīn bà jiǎng,wǔ qiān dào dé shì qīn shū。
木经霜雪根无蠹,船出风波载本虚。mù jīng shuāng xuě gēn wú dù,chuán chū fēng bō zài běn xū。
自怪多年客箕颍,每因吾党赋归欤。zì guài duō nián kè jī yǐng,měi yīn wú dǎng fù guī yú。

上元夜适劝至西禅观灯

苏辙

三年不踏门前路,今夜仍看屋里灯。sān nián bù tà mén qián lù,jīn yè réng kàn wū lǐ dēng。
照佛有馀长自照,澄心无法便成澄。zhào fú yǒu yú zhǎng zì zhào,chéng xīn wú fǎ biàn chéng chéng。
追欢狂客去忘返,入定孤僧唤不应。zhuī huān kuáng kè qù wàng fǎn,rù dìng gū sēng huàn bù yīng。
更到西禅何所问,隔墙鱼鼓正登登。gèng dào xī chán hé suǒ wèn,gé qiáng yú gǔ zhèng dēng dēng。

堂成不施丹雘唯纸窗水屏萧然如野人之居偶作

苏辙

高栋虚窗五月凉,客来扫地旋焚香。gāo dòng xū chuāng wǔ yuè liáng,kè lái sǎo dì xuán fén xiāng。
白云低绕明月观,涨海东流清暑堂。bái yún dī rào míng yuè guān,zhǎng hǎi dōng liú qīng shǔ táng。
病久渴心思沆瀣,梦回馀念属潇湘。bìng jiǔ kě xīn sī hàng xiè,mèng huí yú niàn shǔ xiāo xiāng。
老人夫妇修行久,此处从今是道场。lǎo rén fū fù xiū xíng jiǔ,cǐ chù cóng jīn shì dào chǎng。

中秋新堂看月戏作

苏辙

年年看月茅檐下,今岁堂成月正圆。nián nián kàn yuè máo yán xià,jīn suì táng chéng yuè zhèng yuán。
自笑吾人强分别,不应此月倍婵娟。zì xiào wú rén qiáng fēn bié,bù yīng cǐ yuè bèi chán juān。
虚窗每怯高风度,碧瓦频惊急雨悬。xū chuāng měi qiè gāo fēng dù,bì wǎ pín jīng jí yǔ xuán。
七十老翁浑未惯,安居始觉贵公贤。qī shí lǎo wēng hún wèi guàn,ān jū shǐ jué guì gōng xián。

午寝

苏辙

食饱年来幸有秋,倒床清梦百无忧。shí bǎo nián lái xìng yǒu qiū,dào chuáng qīng mèng bǎi wú yōu。
忍饥终愧首阳客,睡足何须云梦州。rěn jī zhōng kuì shǒu yáng kè,shuì zú hé xū yún mèng zhōu。
冰酒黄封生不喜,春芽紫笋向谁求。bīng jiǔ huáng fēng shēng bù xǐ,chūn yá zǐ sǔn xiàng shuí qiú。
平生尚有书魔在,一卷还堪作枕头。píng shēng shàng yǒu shū mó zài,yī juǎn hái kān zuò zhěn tóu。

己丑除日二首

苏辙

阅遍时人身亦老,卷残旧历意茫然。yuè biàn shí rén shēn yì lǎo,juǎn cán jiù lì yì máng rán。
髭须白尽无添处,甲子重来又十年。zī xū bái jǐn wú tiān chù,jiǎ zi zhòng lái yòu shí nián。
酒俭不容时一醉,堂成且喜夜安眠。jiǔ jiǎn bù róng shí yī zuì,táng chéng qiě xǐ yè ān mián。
春秋似是平生事,屋壁深藏付后贤。chūn qiū shì shì píng shēng shì,wū bì shēn cáng fù hòu xián。

己丑除日二首

苏辙

橘红安稳近谁传,鬓雪萧骚久已然。jú hóng ān wěn jìn shuí chuán,bìn xuě xiāo sāo jiǔ yǐ rán。
梅柳任教修故事,蚕丝聊与祝新年。méi liǔ rèn jiào xiū gù shì,cán sī liáo yǔ zhù xīn nián。
敲门贺客辞多病,守岁诸孙听不眠。qiāo mén hè kè cí duō bìng,shǒu suì zhū sūn tīng bù mián。
粗有官酤供夜饮,一瓶浑浊且称贤。cū yǒu guān gū gōng yè yǐn,yī píng hún zhuó qiě chēng xián。

上元雪

苏辙

上元灯火家家办,遍地琼瑶夜夜深。shàng yuán dēng huǒ jiā jiā bàn,biàn dì qióng yáo yè yè shēn。
衲被蒙头真老病,纱笼照佛本无心。nà bèi méng tóu zhēn lǎo bìng,shā lóng zhào fú běn wú xīn。
床头酒瓮恰三斗,山下麦田真百金。chuáng tóu jiǔ wèng qià sān dòu,shān xià mài tián zhēn bǎi jīn。
乞我终年醉且饱,端能拥鼻作微吟。qǐ wǒ zhōng nián zuì qiě bǎo,duān néng yōng bí zuò wēi yín。

春阴

苏辙

春后谁令百日阴,雨淫风横两相侵。chūn hòu shuí lìng bǎi rì yīn,yǔ yín fēng héng liǎng xiāng qīn。
天公未有惜花意,野老空存念麦心。tiān gōng wèi yǒu xī huā yì,yě lǎo kōng cún niàn mài xīn。
共怪丛筠亦黄落,终怜老桧独萧森。gòng guài cóng yún yì huáng luò,zhōng lián lǎo guì dú xiāo sēn。
过中不克阳安在,夏旱前知未易禁。guò zhōng bù kè yáng ān zài,xià hàn qián zhī wèi yì jìn。

曾郎元矩见过逾月听其言久而不厌追感平昔为赋诗

苏辙

胄子相从得佳婿,掖垣同直喜良朋。zhòu zi xiāng cóng dé jiā xù,yē yuán tóng zhí xǐ liáng péng。
交情不意隔生死,世事休论有废兴。jiāo qíng bù yì gé shēng sǐ,shì shì xiū lùn yǒu fèi xīng。
宿草芊绵泪入土,故琴牢落恨填膺。sù cǎo qiān mián lèi rù tǔ,gù qín láo luò hèn tián yīng。
远来似觉清谈胜,试问传家今几灯。yuǎn lái shì jué qīng tán shèng,shì wèn chuán jiā jīn jǐ dēng。

喜雨

苏辙

夏田已报七分熟,秋稼方忧十日乾。xià tián yǐ bào qī fēn shú,qiū jià fāng yōu shí rì qián。
好雨徐来不仓卒,天公似欲救艰难。hǎo yǔ xú lái bù cāng zú,tiān gōng shì yù jiù jiān nán。
魃张鹰犬无遗力,社近鸡豚趁早寒。bá zhāng yīng quǎn wú yí lì,shè jìn jī tún chèn zǎo hán。
老病随人幸一饱,炉香无语只长叹。lǎo bìng suí rén xìng yī bǎo,lú xiāng wú yǔ zhǐ zhǎng tàn。

洗竹

苏辙

寒甚南轩竹半黄,晚抽旱笋杂榛荒。hán shén nán xuān zhú bàn huáng,wǎn chōu hàn sǔn zá zhēn huāng。
不嫌毒手千竿尽,稍放清风八月凉。bù xián dú shǒu qiān gān jǐn,shāo fàng qīng fēng bā yuè liáng。
短彗只堪除粪壤,新萌会看伏牛羊。duǎn huì zhǐ kān chú fèn rǎng,xīn méng huì kàn fú niú yáng。
扶持造化须人力,早听人言布麦糠。fú chí zào huà xū rén lì,zǎo tīng rén yán bù mài kāng。

闰八月二十五日菊有黄花园中粲然夺目九日不忧无菊而忧无酒戏作

苏辙

年年九日忧无菊,今岁床空未有糟。nián nián jiǔ rì yōu wú jú,jīn suì chuáng kōng wèi yǒu zāo。
世事何尝似人意,天公端解恼吾曹。shì shì hé cháng shì rén yì,tiān gōng duān jiě nǎo wú cáo。
金龟解去瓶应满,玉液倾残气尚豪。jīn guī jiě qù píng yīng mǎn,yù yè qīng cán qì shàng háo。
门外白衣还到否,今时好事恐难遭。mén wài bái yī hái dào fǒu,jīn shí hǎo shì kǒng nán zāo。

小雪

苏辙

小雪仅能消膈热,苦寒偏解恼衰翁。xiǎo xuě jǐn néng xiāo gé rè,kǔ hán piān jiě nǎo shuāi wēng。
年丰谁使百物贵,心净要令万事空。nián fēng shuí shǐ bǎi wù guì,xīn jìng yào lìng wàn shì kōng。
老去禅功深自觉,生来滞运与人同。lǎo qù chán gōng shēn zì jué,shēng lái zhì yùn yǔ rén tóng。
闲中未断生灵念,清夜焚香处处通。xián zhōng wèi duàn shēng líng niàn,qīng yè fén xiāng chù chù tōng。

正月十六日

苏辙

上元已过欲收灯,城郭游人一倍增。shàng yuán yǐ guò yù shōu dēng,chéng guō yóu rén yī bèi zēng。
陌上红尘霏似雾,云间明月冷如冰。mò shàng hóng chén fēi shì wù,yún jiān míng yuè lěng rú bīng。
谁言世上驱驰客,老作庵中寂定僧。shuí yán shì shàng qū chí kè,lǎo zuò ān zhōng jì dìng sēng。
漏水半消灯火冷,长空无滓色澄澄。lòu shuǐ bàn xiāo dēng huǒ lěng,zhǎng kōng wú zǐ sè chéng chéng。

七十三岁作

苏辙

一生有志恨无才,久尔萧萧白发催。yī shēng yǒu zhì hèn wú cái,jiǔ ěr xiāo xiāo bái fā cuī。
力学当年真自信,初心到此未应回。lì xué dāng nián zhēn zì xìn,chū xīn dào cǐ wèi yīng huí。
旧人化去浑无几,新障重生拨不开。jiù rén huà qù hún wú jǐ,xīn zhàng zhòng shēng bō bù kāi。
七十三年还住否,获麟后事转难裁。qī shí sān nián hái zhù fǒu,huò lín hòu shì zhuǎn nán cái。

春旱弥月郡人取水邢山二月五日水入城而雨

苏辙

春旱时闻孽火然,邢山龙老不安眠。chūn hàn shí wén niè huǒ rán,xíng shān lóng lǎo bù ān mián。
麦生三寸未覆垄,雨过一犁初及泉。mài shēng sān cùn wèi fù lǒng,yǔ guò yī lí chū jí quán。
深愧贫民饥欲死,可怜肉食坐称贤。shēn kuì pín mín jī yù sǐ,kě lián ròu shí zuò chēng xián。
南斋遗老知尤幸,汤饼黄齑又一年。nán zhāi yí lǎo zhī yóu xìng,tāng bǐng huáng jī yòu yī nián。

食樱笋二首

苏辙

一旱经春草木焦,朱樱结子独盈条。yī hàn jīng chūn cǎo mù jiāo,zhū yīng jié zi dú yíng tiáo。
盘中宛转明珠滑,舌上逡巡绛雪消。pán zhōng wǎn zhuǎn míng zhū huá,shé shàng qūn xún jiàng xuě xiāo。
仰嗫佳人露犹湿,偷衔啼鸟语尤娇。yǎng niè jiā rén lù yóu shī,tōu xián tí niǎo yǔ yóu jiāo。
南方荔子争先后,羞见炎风六月烧。nán fāng lì zi zhēng xiān hòu,xiū jiàn yán fēng liù yuè shāo。